به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، درمان سرطان اغلب با جراحی شروع می‌شود و تا آنجا که ممکن است سرطان از بدن خارج می‌شود. سپس بیماران ممکن است تحت شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا هر دو قرار گیرند تا سلول‌های سرطانی باقی مانده در طول عمل را از بین ببرند. داروهایی که تشعشعات را برای کشتن سرطان منتشر می‌کنند، راه خود را از آزمایشگاه و به بیماران باز می‌کنند، اما برای اینکه واقعاً نحوه مبارزه با این بیماری را تغییر دهیم، باید بر چالش‌های تولید و توزیع غلبه کنند.

رادیوداروها

در یک تعریف ساده به هر دارویی که در ساختار آن یک رادیو ایزوتوپ موجود باشد رادیودارو گفته می‌شود، رادیوایزوتوپ‌ها در واقع عناصر ناپایداری هستند که با توجه به ساختار اتمی‌شان از خود پرتو (Radiation) منتشر می‌کنند. این پرتوها که شامل پرتوهای آلفا (α)، بتا (β) و گاما (γ) هستند دارای طول موج و سطح انرژی‌ متفاوتی هستند و بر همین اساس می‌توانند در فرایندهای مختلف تشخیصی و درمانی به کار گرفته شوند. در حالی که شیمی‌درمانی از داروها برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می‌کند، پرتودرمانی از پرتوهای هدفمند پرتوهای پرانرژی، اغلب اشعه ایکس، استفاده می‌کند. این تشعشعات به DNA سلول‌های سرطانی آسیب می‌رسانند و رشد آن‌ها را کند می‌کند یا آن‌ها را کاملاً از بین می‌برد. پرتودرمانی معمولاً با ثابت ماندن بیمار در حالی که یک دستگاه بزرگ پرتو پرتو را به سمت محل سرطان او نشانه می‌رود، انجام می‌شود. با این حال، در مسیر رسیدن به سرطان، اشعه ممکن است به سلول‌های سالم آسیب برساند و به طور بالقوه عوارض جانبی مانند خستگی، ریزش مو و آسیب به پوست را ایجاد کند.  شان کاوانا، متخصص رادیودارو به سیتی آی هوپ گفت: " رادیوداروها جایگزینی برای پرتودرمانی سنتی هستند. برخی از رادیوداروها از نظر شیمیایی هدف قرار می‌گیرند، بنابراین جذب چیزی مانند استخوان آسیب دیده، یا یک ماده شیمیایی هدف خاص می‌شوند، یا ایزوتوپی هستند که فقط سلول‌های خاصی می‌خواهند وارد آن شوند." این داروها معمولاً از سه بخش تشکیل شده‌اند: یک ایزوتوپ رادیواکتیو، یک مولکول هدف‌گیری که به سلول‌های سرطانی می‌چسبد، و مقداری پیوند برای اتصال این دو. هنگامی‌که دارو در جریان خون بیمار قرار می‌گیرد، مولکول هدف به یک سلول سرطانی متصل می‌شود. همانطور که ایزوتوپ رادیواکتیو تجزیه می‌شود، انرژی آزاد می‌کند که می‌تواند DNA سلول‌های مجاور را از بین ببرد و سرطان را از بین ببرد در حالی که سلول‌های سالم کمتری را نسبت به پرتودرمانی خارجی سنتی آسیب می‌رساند. کاوانا ادامه داد: " به همین دلیل، رادیوداروها برای بیماری‌هایی که شایع هستند یا بیماری‌هایی که ما نمی‌توانیم آن‌ها را به طور کامل تصور کنیم، بسیار مفید هستند."

آخرین نامزد

از سال 2002، سازمان غذا و داروی آمریکا تعداد انگشت شماری از رادیوداروها را برای درمان سرطان تایید کرده است، از جمله غول دارویی نوارتیس پلوویکتو( Novartis's Pluvicto)، که در آزمایش‌هایی بر روی افراد مبتلا به انواع خاصی از سرطان پروستات متاستاتیک ، بقای کلی را به طور متوسط 4 ماه (از 11.3 ماه به 15.3 ماه) افزایش داد. با این حال، حدود یک سوم از شرکت کنندگان در آزمایش به پلوویکتو پاسخ ندادند و محققان در سوئیس فکر می‌کنند به این دلیل است که دوز تابشی که دارو به کوچک ترین سلول‌های تومور می‌رساند برای کشتن آن‌ها کافی نیست و پس از فرار از دست دارو،  این سلول‌ها تکثیر می‌شوند. این محققان سوئیسی - که از موسسه پل شرر (PSI)، بیمارستان دانشگاه بازل و ETH زوریخ می‌آیند، معتقدند ایزوتوپ تربیوم-161 کلید ایجاد یک رادیودارو موثرتر برای درمان سرطان پروستات است. در مقایسه با ایزوتوپ مورد استفاده در پلوویکتو یعنی لوتتیوم -177، تربیم-161 در طیف وسیع تری از انرژی، از جمله انرژی‌هایی که مسافت‌های کوتاه تری را طی می‌کنند، تشعشع می‌کند. در زمینه رادیودارو، این به معنای تشعشع بیشتر در جایی است که نیاز است. همچنین یک رادیوداروی تایید شده برای سرطان لوزالمعده زمان کلی زنده ماندن را تا حد متوسط ۳۵ درصد افزایش می‌دهد. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی قبلاً تئوری محققان مبنی بر اینکه تربیوم-161 می‌تواند از لوتتیوم-177 بهتر عمل کند، ثابت کرده است و این گروه اکنون 2.3 میلیون دلار برای تحقیقات بیشتر در مورد رادیوداروهای خود با پروژه PROGNOSTICS تأمین کرده است. این پروژه شامل یک کارآزمایی بالینی در بیمارستان دانشگاه بازل است که در آن 30 نفر مبتلا به سرطان پروستات متاستاتیک با داروی تربیوم-161 درمان خواهند شد. انتظار می‌رود این آزمایش در سال 2024 آغاز شود و تا پایان سال 2025 به پایان برسد.

آب سرد

اگر رادیوداروهای تیم سوئیسی در این کارآزمایی کوچک عملکرد خوبی داشته باشند، آزمایش‌های بزرگتر می‌توانند در نهایت منجر به درمان مؤثرتری برای سرطان پروستات شوند که هر ساله حدود 375000 نفر را می‌کشند. حتی اگر دارو تایید شود، بیماران ممکن است به دلیل چالش‌های ذاتی در تولید و توزیع رادیوداروها، دسترسی به آن را با مشکل مواجه کنند. ایزوتوپ‌های رادیواکتیو مورد استفاده در رادیوداروها در داخل راکتورهای تحقیقاتی هسته‌ای یا در شتاب‌دهنده‌های ذرات ایجاد می‌شوند که برای کار کردن به مجوزها و آموزش‌های ویژه نیاز دارند. پس از آن داروها باید ظرف چند روز پس از تولید تجویز شوند، زیرا ایزوتوپ‌ها به سرعت تجزیه می‌شوند. لوک آگوستین، معاون توسعه کسب و کار کارخانه تولید کننده رادیوداروهای کاردینال هلث، گفت: " با یک داروی سنتی، شما آموزش می‌بینید که از هر ویال تولید شده استفاده کنید. با یک رادیودارو، شما با یک مکعب یخ در حال ذوب شدن سر و کار دارید و  باید برای تولید روزانه آماده باشید، نه دوره‌ای."  در فوریه 2023، انکولوژیست‌ها در سراسر ایالات متحده گزارش دادند که مجبور بودند درمان بیماران خود با پلوویکتو را به دلیل محدودیت‌های عرضه به تعویق بیندازند و وضعیت به حدی پیش رفت که نوارتیس به طور موقت سفارش‌های جدید بیمار را نپذیرفت. رابی توماس، انکولوژیست پزشکی، به درمان‌های هدفمند در انکولوژی گفت: " ما بیمارانی را در لیست‌های انتظار چند ماهه داریم، در حالی که ممکن است تمام وقت آن‌ها باشد، و بنابراین مواجهه با این موارد واقعاً مایوس کننده است." در زمانی که نوارتیس توقف بیماران جدید را صادر کرد، تنها یک مرکز در ایتالیا کل عرضه پلوویکتو را در ایالات متحده تولید می‌کرد. در ماه آوریل، این شرکت مجوز FDA را برای شروع ساخت آن در کارخانه‌ای در نیوجرسی نیز دریافت کرد و متعاقباً دوباره شروع به پذیرش سفارشات جدید کرد. تولید تنها یکی از چالش‌های رادیوداروها است، تعداد کمی ‌از پزشکان آموزش‌های ویژه و مجوز لازم برای تجویز داروها را گذرانده‌اند. فرانکلین، انکولوژیست در مرکز تحقیقات موسسه ملی سرطان (NCI) گفت: " تعداد پزشکان پزشکی هسته‌ای در ایالات متحده کم است. و من فکر می‌کنم که ما فقط سالانه 70 یا 80 نفر را آموزش می‌دهیم."

خط آخر

رادیوداروها زمینه رو به رشدی از تحقیقات سرطان هستند و چندین نامزد جدید وارد آزمایشات بالینی می‌شوند. اگر تولیدکنندگان بتوانند زنجیره تامین را ثابت نگه دارند و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی بیشتری، آموزش‌های لازم برای تجویز داروها را دریافت کنند، رادیوداروها می‌توانند به جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سنتی به عنوان یکی از ارزشمندترین سلاح‌ها در زرادخانه مبارزه با سرطان ما بپیوندند. چارلز کونوس، انکولوژیست پرتودرمانی در NCI گفت: " من فکر می‌کنم آن‌ها در 10 تا 15 سال آینده انکولوژی پرتوشناسی را متحول خواهند کرد."

پایان مطلب./