به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیان، مطالعه‌ای منتشرشده در مجله Nature Nanotechnology (2025) نشان می‌دهد که مداخله هدفمند در پیوند عصبی-سرطانی می‌تواند اثربخشی شیمی‌درمانی سرطان پانکراس را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. این پژوهش از وزیکول‌های غشای خارجی (OMVs) مشتق‌شده از Escherichia coli Nissle 1917، متصل به پپتید NP41 و بارگذاری‌شده با مهارکننده Trk لاروترکتینیب (Lar@NP-OMVs)، برای هدف‌گیری اعصاب مرتبط با تومور استفاده کرده است. این نانوذرات با اختلال در مسیر سیگنالینگ نوروتروفین/Trk، رشد نوریت‌ها را کاهش داده و با تغییر قطبیت ماکروفاژهای M2 به M1، آسیب عصبی را تشدید می‌کنند. این استراتژی نه‌تنها تکثیر و مهاجرت سلول‌های سرطانی و رگ‌زایی را مهار می‌کند، بلکه نفوذ عصبی ناشی از جِم‌سیتابین را کاهش داده و اثربخشی شیمی‌درمانی را بهبود می‌بخشد. این یافته‌ها راه جدیدی برای درمان هدفمند سرطان پانکراس ارائه می‌دهند.

هدف‌گیری اعصاب تومور: انقلابی در درمان سرطان پانکراس

سرطان پانکراس یکی از کشنده‌ترین سرطان‌ها با نرخ بقای پایین است، و مقاومت درمانی آن چالش بزرگی برای پزشکان ایجاد کرده است. مطالعه‌ای جدید، منتشرشده در سال 2025 در مجله Nature Nanotechnology توسط جیاچی چین و همکارانش، نشان می‌دهد که مداخله هدفمند در پیوند عصبی-سرطانی می‌تواند اثربخشی شیمی‌درمانی را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. این پژوهش از وزیکول‌های غشای خارجی (OMVs) مشتق‌شده از Escherichia coli Nissle 1917، متصل به پپتید NP41 و بارگذاری‌شده با مهارکننده گیرنده تروپومیوزین کیناز (Trk) به نام لاروترکتینیب (Lar@NP-OMVs)، برای هدف‌گیری اعصاب مرتبط با تومور استفاده کرده است. این رویکرد نوین نه‌تنها رشد عصبی را مهار می‌کند، بلکه با تغییر محیط تومور، تکثیر، مهاجرت و رگ‌زایی سلول‌های سرطانی را کاهش می‌دهد. این استراتژی، با کاهش نفوذ عصبی ناشی از جِم‌سیتابین، اثربخشی شیمی‌درمانی را تقویت کرده و امیدی تازه برای درمان سرطان پانکراس به ارمغان می‌آورد.

پیوند عصبی-سرطانی: کلیدی برای مقاومت درمانی

اعصاب مرتبط با تومور نقش مهمی در رشد، متاستاز و مقاومت درمانی سرطان پانکراس ایفا می‌کنند. نوروتروفین‌ها، مانند فاکتور رشد عصبی (NGF)، از طریق مسیر سیگنالینگ Trk رشد نوریت‌ها را تحریک کرده و محیطی مساعد برای پیشرفت تومور ایجاد می‌کنند. این مطالعه نشان داد که اعصاب تومور نه‌تنها تکثیر و مهاجرت سلول‌های سرطانی را تقویت می‌کنند، بلکه با ترشح سیگنال‌های رشد، رگ‌زایی را نیز افزایش می‌دهند. درمان‌های استاندارد، مانند جِم‌سیتابین، می‌توانند به‌طور ناخواسته نفوذ عصبی را تحریک کنند، که مقاومت درمانی را تشدید می‌کند. برای مقابله با این مشکل، پژوهشگران از نانوذرات Lar@NP-OMVs استفاده کردند که به‌طور خاص اعصاب تومور را هدف قرار می‌دهند. پپتید NP41 این نانوذرات را به اعصاب متصل کرده و لاروترکتینیب با مهار مسیر Trk، رشد نوریت‌ها را مختل می‌کند. این مداخله هدفمند چرخه معیوب پیوند عصبی-سرطانی را می‌شکند و راه را برای درمان مؤثرتر هموار می‌کند.

نقش ماکروفاژها: تغییر محیط تومور

محیط تومور، که شامل ماکروفاژهای مرتبط با تومور (TAMs) است، در پیشرفت سرطان پانکراس نقش حیاتی دارد. ماکروفاژهای M2-like، که معمولاً در تومورها غالب هستند، با ترشح فاکتورهای رشد و سرکوب ایمنی، رشد تومور و نفوذ عصبی را تقویت می‌کنند. Lar@NP-OMVs با تغییر قطبیت این ماکروفاژها به حالت M1-like، که خاصیت ضدتوموری دارد، محیط تومور را بازسازی می‌کنند. این تغییر باعث افزایش تولید سیتوکین‌های التهابی و آسیب به اعصاب تومور می‌شود، که اثر مهاری لاروترکتینیب را تقویت می‌کند. آزمایش‌های انجام‌شده روی مدل‌های حیوانی نشان داد که این رویکرد نه‌تنها رشد نوریت‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه تکثیر و مهاجرت سلول‌های سرطانی و تشکیل عروق خونی جدید را نیز مهار می‌کند. این بازسازی محیط تومور به‌عنوان یک استراتژی مکمل، اثربخشی شیمی‌درمانی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

بهبود شیمی‌درمانی با کاهش نفوذ عصبی

جِم‌سیتابین، یکی از داروهای اصلی در درمان سرطان پانکراس، اغلب با مقاومت درمانی مواجه می‌شود، بخشی به دلیل تحریک نفوذ عصبی در تومور. این مطالعه نشان داد که Lar@NP-OMVs می‌توانند این اثر جانبی را خنثی کنند. در مدل‌های پیش‌بالینی، استفاده از Lar@NP-OMVs همراه با جِم‌سیتابین منجر به کاهش قابل‌توجه نفوذ عصبی و رشد نوریت‌ها شد. این نانوذرات با هدف‌گیری اعصاب تومور و مهار مسیر نوروتروفین/Trk، محیطی ایجاد کردند که در آن سلول‌های سرطانی کمتر قادر به تکثیر و متاستاز بودند. نتایج نشان داد که این ترکیب درمانی اندازه تومور را به‌طور مؤثری کاهش داده و بقای حیوانات مدل را بهبود بخشیده است. این یافته‌ها نشان‌دهنده پتانسیل Lar@NP-OMVs به‌عنوان یک مکمل درمانی است که می‌تواند محدودیت‌های شیمی‌درمانی سنتی را برطرف کند.

چالش‌ها و جهت‌گیری‌های آینده

با وجود نتایج امیدوارکننده، کاربرد Lar@NP-OMVs در درمان بالینی با چالش‌هایی مواجه است. تولید انبوه نانوذرات با کیفیت یکنواخت، ایمنی طولانی‌مدت و اثرات خارج از هدف نیاز به بررسی بیشتر دارند. همچنین، تفاوت‌های بین مدل‌های حیوانی و بیماران انسانی ممکن است ترجمه نتایج به کلینیک را پیچیده کند. این مطالعه پیشنهاد می‌دهد که تحقیقات آینده بر بهینه‌سازی طراحی نانوذرات، ارزیابی اثرات بلندمدت و انجام آزمایش‌های بالینی متمرکز شوند. علاوه بر این، ترکیب این رویکرد با سایر درمان‌ها، مانند ایمونوتراپی، می‌تواند اثربخشی را بیشتر افزایش دهد. توسعه روش‌های تصویربرداری برای پایش بلادرنگ تعامل نانوذرات با اعصاب تومور نیز می‌تواند دقت درمان را بهبود بخشد.

نتیجه‌گیری

مداخله هدفمند در پیوند عصبی-سرطانی با استفاده از نانوذرات Lar@NP-OMVs به‌عنوان یک رویکرد نوین در درمان سرطان پانکراس معرفی شده است. یکی از چالش‌های بزرگ در درمان سرطان، مقاومت درمانی است که غالباً ناشی از رشد و نفوذ عصبی در بافت تومور می‌باشد. این استراتژی جدید با هدف مهار رشد و فعالیت‌های عصبی در محیط تومور، به‌طور چشمگیری میزان نفوذ عصبی ناشی از شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهد و در نتیجه، اثربخشی درمان را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهند که اعصاب در پیشرفت سرطان نقش مهمی ایفا می‌کنند. بنابراین، درک عمیق‌تر از این ارتباط می‌تواند به توسعه درمان‌های مؤثرتری منجر شود. نانوذرات Lar@NP-OMVs به‌عنوان یک ابزار هدفمند نه‌تنها می‌توانند داروها را به‌طور مستقیم به سلول‌های سرطانی منتقل کنند، بلکه می‌توانند به‌طور همزمان سیگنال‌های عصبی را هم مورد هدف قرار دهند. این ترکیب اثرات سینرژیک بر روی بافت تومور دارد.

با ادامه تحقیقات و تمرکز بر رفع چالش‌های موجود در این حوزه، این رویکرد می‌تواند به‌عنوان یک درمان تحول‌آفرین به‌ویژه برای بیماران مبتلا به سرطان پانکراس مطرح گردد. این امید وجود دارد که چنین درمان‌هایی زندگی بیشتری را برای بیماران به ارمغان آورد و کیفیت زندگی آن‌ها را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد. در نهایت، پیوند این تکنولوژی نوین با درمان‌های موجود می‌تواند چارچوبی برای ابعاد جدیدی در درمان سرطان ایجاد کند و افق‌های تازه‌ای را برای تحقیقات در این زمینه باز کند.

پایان مطلب/.