به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، گرافت‌های پوستی مهندسی‌شده ژنتیکی از سلول‌های خود بیمار می‌توانند زخم‌های مزمن را در افراد مبتلا به یک بیماری پوستی بسیار دردناک درمان کنند، طبق نتایج یک کارآزمایی بالینی به رهبری دانشکده پزشکی استنفورد این گرافت‌ها بیماری اپیدرمولیز بولوزا دیستروفیک شدید (EB) را درمان می‌کنند، بیماری اپیدرمولیز بولوزا یک بیماری ژنتیکی که در آن پوست به قدری شکننده است که حتی کوچک‌ترین تماس باعث تاول و زخم می‌شود، که نهایتاً منجر به ایجاد ضایعات بزرگ و باز می‌گردد که هرگز بهبود نمی‌یابند و درد زیادی دارند.

کارآزمایی بالینی فاز ۳ برای بیماران مبتلا به EB

در یک کارآزمایی بالینی فاز ۳ نشان داده شد که بیماران مبتلا به EB بهبود قابل توجهی در روند التیام، کاهش درد و خارش زخم‌هایی که با گرافت‌های پوستی مهندسی‌شده ژنتیکی درمان شده بودند، نسبت به زخم‌هایی که گرافت نشده بودند، تجربه کردند. نتایج این مطالعه در ۲۳ ژوئن در نشریه The Lancet منتشر شد. این گرافت‌های پوستی در ۲۹ آوریل توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به عنوان درمان EB تأیید شدند. با تکنیک نوین درمان ژنی خود، ما سخت‌ترین زخم‌ها را که معمولاً برای بیماران بیشترین درد را داشتند، با موفقیت درمان کردیم»، گفته دکتر ژان تانگ، نویسنده اصلی مطالعه و استاد در دانشکده پوست است که کودکان مبتلا به EB را در بیمارستان لوکیل پکارد کودکان استنفورد درمان می‌کند. «این برای همه دانشمندان، پزشکان، پرستاران و بیماران که در این فرایند طولانی و دشوار تحقیق شرکت داشتند، تحقق یک رویا بود.»

درباره مطالعه

شارلوت براون ۲۰ ساله از بیرمنگام، آلاباما، که از درد EB رنج می‌برد، پس از شرکت در کارآزمایی فاز ۳ در سال ۲۰۲۱، درد کمتری را تجربه می‌کند. گرافت‌های مهندسی شده‌ای که او در این آزمایش دریافت کرده، شدت چندین زخم مزمن را به‌طور چشمگیری کاهش داده است. او حتی توانسته شغل مورد علاقه خود را حفظ کند. شارلوت براون گفت: «این واقعاً زندگی‌ام را تغییر داده است. احساس بهتری دارم.» براون یکی از ۱۱ بیماری است که در مطالعه شرکت کردند و بیشتر آن‌ها درمان با گرافت‌های جدید را در چندین محل از پوست خود دریافت کردند.

نتایج بکارگیری گرافت‌های جدید

گرافت‌های جدید بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر برای بهبود گزینه‌های درمانی بیماران EB هستند. درمان دیگری به شکل ژل درمان ژنی که می‌تواند روی پوست مالیده شود، از سال ۲۰۲۳ برای بیماران EB در دسترس است. این ژل به جلوگیری و بهبود زخم‌های کوچک کمک می‌کند، اما بیماران هنوز به راهی مؤثر برای درمان زخم‌های بزرگ‌تر و مزمن نیاز دارند. گرافت‌های پوستی پاسخ این نیاز هستند و نتیجه بیش از دو دهه تحقیق دانشکده پزشکی استنفورد، که تانگ و همکارانش را بسیار هیجان‌زده کرده است. چه کسی فکر می‌کرد یک آزمایش در آزمایشگاه استنفورد منجر به درمانی شخصی برای بیماران EB شود؟» او گفت. «حالا امید زیادی هست.» از اوایل دهه ۲۰۰۰، تیم‌های تحقیقاتی دانشکده پزشکی استنفورد یک سری مطالعات انجام دادند که نشان داد یک ژن اصلاح شده می‌تواند در سلول‌های پوستی وارد شود، گرافت‌های پوستی مهندسی شده در مدل موش بیماری عملکرد داشتند و این گرافت‌ها برای بیماران EB ایمن و مؤثر بودند. این درمان سپس از دانشگاه استنفورد توسط شرکت Abeona Therapeutics Inc. مجوز گرفت که این گرافت‌ها را برای بیماران تولید می‌کند. گرافت‌ها در پنج بیمارستان سراسر کشور، از جمله بیمارستان لوکیل پکارد کودکان استنفورد، در دسترس خواهند بود.

پوستی به شکنندگی بال‌های پروانه

اپیدرمولیز بولوزا دیستروفیک شدید بیماری بسیار نادری است که از هر ۵۰۰،۰۰۰ نفر یک نفر را مبتلا می‌کند. این بیماران دارای نقص در ژن کلاژن VII هستند، پروتئینی که معمولاً پوست را به هم متصل نگه می‌دارد. تانگ گفت: «کلاژن VII مثل یک منگنه است که لایه بالایی پوست را به لایه پایینی وصل می‌کند.» بدون این منگنه مولکولی، لایه‌های پوست بیماران در پاسخ به سایش خفیف یا حتی لمس سبک از هم جدا می‌شوند که باعث ایجاد زخم‌های مزمن و درد و خارش شدید می‌شود. این کودکان تقریباً از سر تا پا در پانسمان‌های زخم پیچیده شده‌اند تا پوست حساسشان محافظت شود. به آن‌ها کودکان پروانه‌ای می‌گویند چون پوستشان به شکنندگی بال‌های پروانه است.» این زخم‌ها مستعد عفونت هستند و حتی حمام کردن هم برایشان دردناک است. به دلیل زخم‌ها و التهاب‌های مزمن، بیماران EB در طول زندگی خود در معرض خطر بالای سرطان پوست هستند. اندام‌های دیگر بدن هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند چون کلاژن VII به حفظ اتصال لایه‌های دستگاه گوارش و چشم کمک می‌کند، اما مشکلات پوستی سخت‌ترین بخش بیماری است.

ساخت گرافت‌های پوستی به صورت اختصاصی

برای ساخت گرافت‌های پوستی که به صورت اختصاصی برای هر بیمار تولید می‌شوند، پزشک نمونه کوچکی از پوست سالم بیمار را می‌گیرد. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و با استفاده از یک رتروویروس، نسخه اصلاح شده ژن کلاژن VII (COL7AI) وارد سلول‌های پوستی می‌شود. سپس این سلول‌های مهندسی شده به ورقه‌های پوستی به اندازه کارت اعتباری رشد می‌کنند. آماده‌سازی گرافت‌ها حدود ۲۵ روز طول می‌کشد و سپس جراح پلاستیک آن‌ها را روی زخم می‌کارد. بیماران حدود یک هفته در بیمارستان می‌مانند و سپس به خانه بازمی‌گردند. چون هر گرافت از پوست خود بیمار ساخته شده، احتمال رد پیوند به دلیل هماهنگی ایمنی بسیار کم است.

نتایج کسب شده از پیوند گرافت‌های پوستی اختصاصی

در مطالعه فاز ۳، ۱۱ بیمار با EB دیستروفیک برگشت‌پذیر شرکت کردند که همگی حداقل ۶ سال سن داشتند. مطالعه زخم‌های مشابه در دو محل مشابه روی بدن هر بیمار را مقایسه کرد: یکی از زخم‌ها با گرافت پوستی مهندسی شده درمان شد و دیگری با روش‌های معمول. هر بیمار می‌توانست چند جفت زخم ارائه دهد؛ در نهایت ۴۳ جفت زخم بررسی شدند. پس از پیوند، تیم تحقیق به صورت دوره‌ای حدود شش ماه زخم‌ها را از نظر بهبود، درد و خارش بررسی کرد. در ۲۴ هفته بعد از گرافت، ۸۱٪ از زخم‌های درمان شده حداقل نصف بهبود یافته بودند، در حالی که این میزان برای زخم‌های کنترل فقط ۱۶٪ بود. همچنین ۶۵٪ زخم‌های درمان شده حداقل سه‌چهارم بهبود داشتند، در مقایسه با ۷٪ زخم‌های کنترل، و ۱۶٪ زخم‌های درمان شده کاملاً بهبود یافته بودند، در حالی که هیچ کدام از زخم‌های کنترل به طور کامل بهبود نیافتند. همچنین درد، خارش و تاول‌زدگی در نواحی گرافت شده نسبت به زخم‌های کنترل بهتر شد. گرافت‌ها ایمن بودند و عوارض جانبی جدی گزارش نشد. دو بیمار درد ناشی از فرایند گرافت داشتند، یک نفر اسپاسم عضلانی و یک نفر خارش را تجربه کرد که همه به خوبی رفع شدند. برخی بیماران دچار عفونت‌های خفیف تا متوسط در زخم‌های گرافت شده شدند.

یک زندگی بهتر برای بیماران

براون در سال ۲۰۲۱ و زمانی که هنوز در دبیرستان بود، وارد کارآزمایی فاز ۳ شد. او تجربه زخم‌های درمان نشده EB را «مثل سوختن دائم، تقریباً مثل فرو رفتن در لاوا» توصیف می‌کند. گرافت‌ها به بهبود چند زخم بزرگ باز در ران، لگن، شکم و پشت او کمک کرده‌اند و اکنون زخم‌ها عمدتاً بسته یا کاملاً بسته می‌مانند. او گفت: «دیگر آنقدر درد ندارم. لازم نیست این همه پانسمان بپوشم، بنابراین از نظر جسمی سبک‌تر احساس می‌کنم.» براون به تانگ گفت چون زخم‌های چرک‌کننده و ترشح‌کننده ندارد، احساس راحتی می‌کند که لباس بپوشد و با اعتماد به نفس در جشن فارغ‌التحصیلی دبیرستان شرکت کند. پدر و مادر براون هر دو پرستار هستند و یکی از پدربزرگ‌هایش دانشمند است. اکنون که EB کمتر روی زندگی او تاثیر گذاشته، او هم به سنت خانوادگی پیوسته و در حوزه سلامت شغلی را که دوست دارد، یعنی تکنسین داروخانه، دنبال می‌کند. شرکت‌کنندگان کارآزمایی تا ۱۵ سال تحت نظر تیم تحقیق خواهند بود تا موفقیت بلندمدت گرافت‌ها ارزیابی شود. محققان امیدوارند گرافت‌ها ریسک عفونت‌های طولانی‌مدت و سرطان پوست را در محل استفاده کاهش دهند. او گفت: «امیدوارم اگر این بیماران به عنوان نوزاد تشخیص داده شوند و درمان ژنی به صورت ژل را شروع کنند، شاید زخم‌های بزرگ ایجاد نشود. اما اگر ژل‌ها مؤثر نبودند و زخم گسترش یافت، درمان گرافت پوستی درمان مناسب است. مسیر زندگی بیماری آن‌ها، امیدوارم، با درد و رنج کمتر تغییر کند.»

پایان مطلب/.