به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، در دنیای پزشکی امروز، یکی از پیشرفت‌های شگفت‌انگیز، استفاده از خون بند ناف نوزادان برای درمان بیماری‌های جدی است. خون بند ناف، که پس از تولد نوزاد در بند ناف و جفت باقی می‌ماند، منبع غنی از سلول‌های بنیادی است. این سلول‌ها می‌توانند به درمان بیماری‌هایی مانند سرطان خون، اختلالات ایمنی و بیماری‌های ژنتیکی کمک کنند. بسیاری از والدین هنوز از این فرصت آگاه نیستند، اما اهدای خون بند ناف می‌تواند زندگی افراد زیادی را نجات دهد.

خون بند ناف چیست و چرا مهم است؟

خون بند ناف، خون باقی‌مانده در بند ناف و جفت پس از زایمان است. این خون حاوی سلول‌های بنیادی هماتوپوئتیک است که می‌توانند به سلول‌های خونی مانند گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها تبدیل شوند. برخلاف سلول‌های بنیادی جنینی، جمع‌آوری خون بند ناف هیچ خطری برای مادر یا نوزاد ندارد و کاملاً بدون درد است.

این سلول‌ها از دهه ۱۹۸۰ مورد توجه قرار گرفتند. برای مثال، در درمان بیماری‌هایی مانند لوسمی (سرطان خون) و آنمی داسی‌شکل، این سلول‌ها جایگزین مناسبی برای پیوند مغز استخوان هستند. یکی از مزایای بزرگ خون بند ناف، تحمل‌پذیری بیشتر آن در پیوند است؛ یعنی نیاز به تطابق کامل HLA (آنتی‌ژن‌های لکوسیت انسانی) نیست. این ویژگی باعث می‌شود افراد از نژادهای مختلف، که پیدا کردن اهدا کننده مناسب برایشان سخت است، شانس بیشتری برای درمان داشته باشند. در واقع، خون بند ناف می‌تواند برای درمان بیش از ۸۰ بیماری استفاده شود، از جمله اختلالات متابولیک و بیماری‌های ایمنی.

تصور کنید یک نوزاد تازه متولد شده، با اهدای خون بند نافش، می‌تواند جان یک کودک دیگر را در آن سوی جهان نجات دهد. این نه تنها یک عمل خیرخواهانه است، بلکه بخشی از پیشرفت‌های پزشکی مدرن به شمار می‌رود.

تاریخچه بانکداری خون بندناف

بانکداری خون بند ناف از اواخر قرن بیستم آغاز شد. اولین پیوند موفق خون بند ناف در سال ۱۹۸۸ انجام شد، زمانی که یک کودک مبتلا به آنمی فانکونی با خون بند ناف خواهرش درمان شد. این رویداد، دریچه‌ای جدید به دنیای پزشکی باز کرد.

در سال ۱۹۹۲، اولین بانک عمومی خون بند ناف در مرکز خون نیویورک تأسیس شد. این بانک توسط دکتر پابلو روبینشتاین راه‌اندازی شد و هدف آن جمع‌آوری خون بند ناف برای استفاده عمومی بود. از آن زمان، بانک‌های خصوصی نیز ظاهر شدند که والدین می‌توانستند خون بند ناف فرزندشان را برای استفاده شخصی ذخیره کنند.

در دهه ۱۹۹۰، بانک‌های خون بند ناف در کشورهای مختلف گسترش یافتند. امروزه، بیش از ۱۶۰ بانک عمومی در ۳۶ کشور وجود دارد و بیش از ۷۶۷ هزار واحد خون بند ناف ذخیره شده است. در اروپا، آسیا و آمریکا، این بانک‌ها نقش کلیدی در درمان بیماران ایفا می‌کنند. برای مثال، در اسپانیا، برنامه کنکوردیا یکی از فعال‌ترین برنامه‌ها است که خون بند ناف را از زایشگاه‌ها جمع‌آوری می‌کند.

این تاریخچه نشان می‌دهد که بانکداری خون بند ناف از یک ایده نوظهور به یک استاندارد جهانی تبدیل شده و هزاران زندگی را نجات داده است.

فواید اهدای خون بندناف

اهدای خون بندناف فواید زیادی دارد. اولاً، این خون منبع غنی سلول‌های بنیادی است که می‌تواند برای درمان بیماری‌های خونی و سرطانی استفاده شود. برخلاف پیوند مغز استخوان، که نیاز به عمل جراحی دارد، خون بند ناف به راحتی جمع‌آوری می‌شود.

یکی از فواید کلیدی، دسترسی بیشتر برای اقلیت‌های نژادی است. در بانک‌های عمومی، خون بند ناف از نژادهای مختلف ذخیره می‌شود، که شانس یافتن اهدا کننده مناسب را افزایش می‌دهد. آمار نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ هزار پیوند خون بند ناف در جهان انجام شده و نرخ موفقیت آن بالا است.

علاوه بر درمان، خون بند ناف در تحقیقات پزشکی نقش دارد. دانشمندان از آن برای توسعه درمان‌های جدید مانند پزشکی بازساختی استفاده می‌کنند. برای والدین، اهدا یک عمل اخلاقی و نوع‌دوستانه است که هیچ هزینه‌ای ندارد. بانک‌های عمومی همه هزینه‌ها را پوشش می‌دهند و خون اهدایی برای هر کسی که نیاز داشته باشد، در دسترس است.

در کشورهای در حال توسعه، این اهدا می‌تواند به کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های خونی کمک کند. تصور کنید که خون بند ناف یک نوزاد، جان یک بیمار سرطانی را نجات دهد – این یک داستان واقعی است که بارها تکرار شده.

دانش و آگاهی والدین در مورد اهدای خون بند ناف

بسیاری از والدین از گزینه‌های بانکداری خون بند ناف آگاه هستند، اما دانش عمیق‌شان کم است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها ۱۵ تا ۲۰ درصد والدین اطلاعات دقیق در مورد روش‌های جمع‌آوری و استفاده از خون بند ناف دارند. اغلب، والدین فکر می‌کنند که خون بند ناف فقط برای استفاده شخصی مفید است، در حالی که اهدای عمومی می‌تواند جان‌های زیادی را نجات دهد.

نگرش والدین معمولاً مثبت است. آنها اهدا را یک عمل اخلاقی و نوع‌دوستانه می‌دانند. اما منابع اطلاعاتی پراکنده هستند: برخی از اینترنت، برخی از پزشکان و برخی از دوستان اطلاعات می‌گیرند. این پراکندگی باعث می‌شود تصمیم‌گیری سخت شود.

در کشورهای مختلف، سطح آگاهی متفاوت است. مثلاً در استرالیا و کرواسی، والدین بیشتر به بانکداری عمومی تمایل دارند، اما نیاز به آموزش بیشتر احساس می‌شود. والدین باید بدانند که خون بند ناف می‌تواند برای درمان بیماری‌هایی مانند لنفوم و لوسمی استفاده شود، اما بسیاری از کاربردهای آن آگاه نیستند.

برای افزایش آگاهی، برنامه‌های آموزشی در دوران بارداری ضروری است. این برنامه‌ها می‌توانند والدین را به انتخاب آگاهانه ترغیب کنند.

نقش متخصصان بهداشت در ترویج اهدای خون بند ناف

متخصصان بهداشت، مانند پزشکان، ماماها و پرستاران، نقش کلیدی در اطلاع‌رسانی دارند. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که دانش آنها نیز گاهی ناکافی است. در یونان، تنها ۱۵ درصد متخصصان اطلاعات کامل در مورد روش‌های جمع‌آوری دارند و ۹۳ درصد معتقدند نیاز به آموزش مداوم است.

متخصصان منبع معتبر برای والدین هستند. آنها می‌توانند توضیح دهند که اهدا هیچ خطری ندارد و چگونه انجام می‌شود. اما بدون آموزش، ممکن است اطلاعات نادرست منتقل شود. برنامه‌های آموزشی مداوم، مانند سمینارها و دوره‌های آنلاین، می‌تواند این مشکل را حل کند.

در اسپانیا و دیگر کشورها، متخصصان آموزش‌دیده نرخ اهدا را افزایش داده‌اند. آنها باید والدین را تشویق کنند تا گزینه‌های عمومی و خصوصی را مقایسه کنند و تصمیم بگیرند.

سازگاری بستن تاخیری بند ناف با بانکداری خون بند ناف

بستن تاخیری بند ناف، که حداقل ۳۰ تا ۶۰ ثانیه پس از تولد انجام می‌شود، فواید زیادی برای نوزاد دارد، مانند افزایش حجم خون و آهن. اما آیا با بانکداری خون بند ناف سازگار است؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد بله. حتی با تأخیر ۶۰ ثانیه، حجم خون جمع‌آوری‌شده کافی است. در یک مطالعه در اسپانیا، واحدهای خون بند ناف با تأخیر ۳۰ یا ۶۰ ثانیه، تعداد سلول‌های هسته‌دار مشابهی داشتند. وزن نوزاد عامل اصلی موفقیت است، نه زمان بستن.

سازمان بهداشت جهانی بستن تاخیری را توصیه می‌کند، اما تأکید دارد که با جمع‌آوری خون بند ناف تداخلی ندارد. والدین می‌توانند هر دو را داشته باشند: سلامت نوزاد و اهدای خون.

آمار جهانی اهدای خون بند ناف

در سطح جهانی، بیش از ۴۲ میلیون اهدا کننده بالقوه وجود دارد و بیش از ۷۶۷ هزار واحد خون بند ناف ذخیره شده. سالانه بیش از ۴ هزار پیوند انجام می‌شود. در آمریکا، بیش از ۲۴۶ هزار واحد در بانک‌های عمومی ذخیره است.

در چین، نرخ استفاده بالا است و بیش از ۲۳۰۰ پیوند گزارش شده. در مجموع، بیش از ۶ میلیون واحد در جهان ذخیره شده و شانس استفاده از آن تا ۱ در ۳ است. این آمار نشان‌دهنده رشد سریع این حوزه است.

گزینه‌های بانکداری: عمومی در مقابل خصوصی

والدین دو گزینه دارند: بانکداری عمومی یا خصوصی. در بانکداری عمومی، خون اهدا می‌شود و برای هر کسی در دسترس است – رایگان و نوع‌دوستانه. در بانکداری خصوصی، خون برای استفاده خانواده ذخیره می‌شود، اما هزینه‌بر است.

بسیاری بانکداری عمومی را ترجیح می‌دهند، زیرا شانس استفاده شخصی کم است (کمتر از ۱ در ۲۰۰۰). اما برای خانواده‌هایی با سابقه بیماری ژنتیکی، خصوصی مفید است.

نتیجه‌گیری: گام بردارید برای آینده‌ای بهتر

اهدای خون بند ناف یک فرصت ساده برای نجات جان‌هاست. با افزایش آگاهی، نقش متخصصان و استفاده از فناوری، می‌توانیم این فرآیند را گسترش دهیم. اگرچه در حال حاضر امکان اهدای عمومی و رایگان خون بند ناف در ایران فراهم نیست، اما این پایان ماجرا نیست! والدین ایرانی این فرصت استثنایی را دارند که با فریز شخصی در مؤسسه معتبر "بنیاخته‌های رویان"، این گنجینه بی‌همتا را برای آینده فرزندشان یا حتی سایر نیازمندان ذخیره کنند. آنها می‌توانند این سلول‌های زندگی‌بخش را برای استفاده احتمالی فرزند خود در آینده نگهداری کنند، یا با روحیه‌ای بخشنده، در موارد خاص آن را به فردی دیگر که جانش به آن وابسته است، اهدا کنند.

پایان مطلب./