محققین پژوهشگاه رویان در زمینه کرایوبیولوژی (زیست انجماد) به درصد موفقیت قابل ملاحظه‌ای رسیده‌اند، به گونه‌ای که با بسیاری از مراکز برتر دنیا در این حوزه رقابت دارند.
دکتر روح الله فتحی عضوهیات علمی و معاون آموزشی پژوهشگاه رویان، در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان ابتدا در خصوص زمینه تحقیقاتی و هدف مطالعاتی که در آن مشغول به فعالیت هستند، توضیح دادند: بنده در زمینه تحقیقاتی کرایوبیولوژی با استفاده از روش مهندسی بافت، برای کمک به باروری در بیماران سرطانی و بیمارانی که دارای نارسایی بافت تخمدان هستند فعالیت دارم. در طرح تحقیقاتی کرایوبیولوژی بیشتر روی انجماد تخمک متمرکز هستیم در واقع در این روش به دنبال افزایش راندمان زنده‌مانی تخمک و کاهش آسیب‌های ناشی از انجماد هستیم.
نکات مهمی که برای انجماد لازم است در نظر گرفته شوند
فتحی در ابتدا به روش به کار گرفته و معایب آن پرداختند: برای فریز تخمک و جنین ما از ماده ضد یخ استفاده می‌کنیم، این مواد هنگام فریز جایگزین آب داخل تخمک و جنین می‌شوند و از این طریق مانع تشکیل کریستال‌های یخ در درون این سلول‌ها و در نتیجه آسیب به آنها می‌شوند. مشکلی که در ارتباط با این مواد ضد یخ وجود دارد سمیت آنها است، بنابراین ما در تحقیقاتمان به دنبال کاهش سمیت و مرگ ناشی از این مواد هستیم. از طرفی نکته مهم دیگری که باید کنترل شود، سرعت جابجایی آب و مواد ضد یخ به بیرون و داخل سلول است در واقع بهتر است بگوییم هدف بعدی ما کنترل فرایند فشار اسمزی یا همان کنترل سرعت جابجایی آب و ضد یخ استفاده شده است، زیرا ممکن است غلظت مواد ضد یخ در بیرون سلول به قدری باشد، که این مواد به سرعت جایگزین آب شوند و آب نتواند به بیرون خارج شود و همین عامل موجب ترکیدگی سلول شود.
راه حل‌های ارائه شده برای چالش‌های انجماد
در ادامه ایشان اهداف گروه‌شان را برای حل چالش‌های انجماد تصریح کردند: هدف اول ما در این در این راه کاهش حجم مواد ضد یخ با استفاده از نانوذرات یا اکسید آهن است، اخیرا نیز توانسته‌ایم از قارچ ماده‌ای را استخراج کنیم، که از آن با عنوان آنتی سیلوس پروتئین یا پروتئین ضد یخ طبیعی استفاده کردیم، نام این ماده زایلو مانان است، این ماده تقریبا نقش نانوذرات را انجام می‌دهد، این کار توسط دانشجوی کارشناسی ارشد و به طور مشترک با دانشگاه شهید بهشتی انجام شده است که به تازگی خلاصه مقاله این کار در کنگره جهانی کرایوبیولوژی که قرار است در ایرلند جنوبی برگزار شود، در قالب سخنرانی پذیر فته شده است. این کار از طریق این انجمن، موفق به کسب یک جایزه پنج هزار دلاری هم شده است.
استفاده از میدان مغناطیسی برای کاهش اثر سمیت ناشی از ماده ضد یخ
هدف دوم دنبال شده ما در این پژوهش، استفاده از میدان مغناطیسی برای کاهش اثر سمیت ناشی از ماده ضد یخ و همچنین افزایش سرعت جابجایی آب به بیرون است. در واقع میدان مغناطیس با با باز کردن کانال‌های یونی موجب تسهیل خروج آب از تخمک می‌شود، این کار به طور مشترک با دانشگاه شهید بهشتی در حال انجام است. لازم به ذکر است که این دو روش ذکر شده نه در ایران و نه در هیچ کجای دنیا هنوز به مرحله درمانی نرسیده است و تنها در مرحله آزمایشگاهی بررسی شده‌اند.
آیا تنها ایران در این راه پیش گام است؟
فتحی در پاسخ به این سوال توضیح دادندکه: تکنولوژی این روش‌های گفته شده مختص ایران نیست، زیرا بحث انجماد بیش از 400 سال است که در تمام دنیا به طور علمی به آن پرداخته می‌شود، لذا در هر شهری که مرکز درمان ناباروری داشته باشد بحث انجام و طریقه انجام آن به جهت حل مشکلات فریز کردن بسیار مهم است. ولی در همه مراکز طریقه فریز کردن، تکنیک‌های بکارگرفته و درصد موفقیت کار متفاوت است و باید ذکر شود که پژوهشگاه رویان تاکنون به درصد موفقیت قابل ملاحظه‌ای دراین خصوص رسیده است. به گونه‌ای که با بسیاری از مراکز برتر دنیا، رقابت دارد. برخی از این روش‌ها را خودمان در محیط آزمایشگاهی توسعه داده ایم وتوانستیم به بخش درمان هم برسانیم، بنابراین ایران و پژوهشگاه رویان در سطح بالایی با سایر کشورهای جهان درحال رقابت است. از جمله کشورهای فعال در این حوزه می‌توان به کشورهای چین، آمریکا، بلژیک، کانادا، ژاپن، پرتغال، اسپانیا، پاکستان و ترکیه اشاره کرد. در این حوزه کشور چین و آزمایشگاه دکتر ژائو فعالیت بالایی دارند.
نمونه‌های فریز شده در بانک‌های پژوهشگاه رویان
در طول این سی سال فعالیت پژوهشگاه رویان، توانسته ایم نمونه‌های زیادی را فریز کنیم، برای مثال می‌توان به فزیر تخمک، اسپرم، انواع سلول‌ها ، فزیز مولکول‌های DNA و RNA، فریز جنین، بافت تخمدان، بافت بیضه و حتی سلول‌های بنیادی خون بندناف که در غرب آسیا رتبه اول رادارد و با بهترین مراکز دنیا نیز در رقابت است را داشته باشیم. لذا این خدمات، تجربه و مهارت ما در موضوع انجماد را نشان می‌دهد.
جایزه انجمن کرایو بیولوژی برای محقق برتر در این حوزه
فتحی در خصوص معرفی این انجمن و جایزه آن گفتند: این انجمن که مرکز آن، کشور کانادا است، قدرت زیادی دارد زیرا امسال قرار است پنجاه و پنجمین کنگره را برگزار کند که این خود قدمت این انجمن را نشان می‌دهد. از طرفی چهار سال است که این انجمن، جایزه ای را به محققین زیر 45 سال که در پیش‌برد علم انجماد در کشور خودشان موثر بوده‌اند، در نظر گرفته است. این جایزه سال اول به یک فرد برزیلی داده شد در سال دوم به یک خانم پاکستانی و درسال سوم نیز به یک فرد پرتغالی اهدا شد و اما در سال چهارم به لطف خدا قرار است به بنده و تیم پژوهشی‌مان از پژوهشگاه رویان اهدا شود.
بودجه و خدمات آزمایشگاهی برای این موضوع از کجا تهیه می‌شود؟
بودجه از محل پژوهشگاه رویان و هم از دانشگاه‌هایی که به طور مشترک با ما همکاری دارند، تهیه می‌شود، از محل جایزه‌هایی که خود انجمن اهدا می‌کند، از محل گرنت‌هایی که از سایر سازمان‌های حمایت کننده هستند، نیز تهیه می‌شود.
سخن پایانی
به عنوان صحبت پایانی می‌توانم بگویم که: به لطف خدا و همت بچه‌های ایرانی، درخت پژوهشگاه رویان در زمینه کرایوبیولوژی بسیار رشد کرده و با کشورهای بزرگ دنیا رقابت می‌کند، زیرا ما در ذخیره سازی انواع سلول‌ها و نمونه‌های زیستی در کشور توانمندیم و حتی سایر مراکز ایران هم در این حوزه فعال هستند. ان شاالله بتوانیم در آینده خبرهای خوبی را در این حوزه منتشر کنیم.
پایان مطلب/.