به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیان، پژوهشی نوین نقش پیش‌آگهی زیرجمعیت‌های سلول‌های ایمنی مغز استخوان را در ۷۵ بیمار مبتلا به لنفوم غیرهوچکین سلول B (B-NHL) کاوش کرده است. با بهره‌گیری از فلوسایتومتری، درصد سلول‌های لنفوسیتی نظیر سلول‌های B، T، NK و زیرمجموعه‌های خاص مانند سلول‌های T دوگانه مثبت (DPT) و T کمک‌کننده (Th) در چهار زیرگروه B-NHL تحلیل گردید. یافته‌ها نشان می‌دهند که درصد بالای سلول‌های B در لنفوم بزرگ سلول B منتشر (DLBCL) با مرحله پیشرفته (IV) و پیش‌آگهی نامطلوب‌تر همبستگی دارد، حال‌آنکه مقادیر بالای سلول‌های Th و DPT با پیش‌آگهی مساعدتر در DLBCL مرتبط است. این نتایج روشی سریع و مقرون‌به‌صرفه برای مرحله‌بندی و پیش‌بینی DLBCL ارائه می‌دهند.

لنفوم غیرهوچکین: چالشی جهانی

لنفوم غیرهوچکین (NHL)، شایع‌ترین بدخیمی خونی، شامل ۸۵ درصد لنفوم‌های سلول B (B-NHL) است. این بیماری‌ها از انواع کم‌خطر (مانند لنفوم فولیکولار و حاشیه‌ای) تا انواع تهاجمی (مانند DLBCL) متغیرند. DLBCL شایع‌ترین نوع تهاجمی است، در حالی که لنفوم سلول گوشته (MCL) بیشتر در سالمندان مشاهده می‌شود. با وجود پیشرفت‌های درمانی، بیماران عودکننده یا مقاوم به درمان همچنان با پیش‌آگهی نامطلوب مواجه‌اند.

اهمیت محیط ایمنی تومور

سلول‌های ایمنی در محیط تومور نقشی دوگانه در تقویت یا مهار بدخیمی ایفا می‌کنند. تعامل پویا بین سلول‌های لنفوم و سلول‌های ایمنی، مانند سلول‌های T و NK، بر پیشرفت بیماری اثر می‌گذارد. زیرمجموعه‌های خاص مانند سلول‌های T دوگانه مثبت (DPT) و T دوگانه منفی (DNT) در نظارت ایمنی تومور نقش دارند. تبیین این تعاملات برای طراحی ایمونوتراپی‌های نوین، نظیر CAR-T و آنتی‌بادی‌های بی‌اسپسیفیک، حیاتی تلقی می‌گردد.

روش‌شناسی: تحلیل ایمونوفنوتیپی

این مطالعه بر ۷۵ بیمار با تشخیص جدید B-NHL (۴۰ DLBCL، ۵ FL، ۱۰ MCL، ۲۰ MZL) انجام شد. آسپیراسیون مغز استخوان با فلوسایتومتری شش‌رنگ و بدون شست‌وشو بررسی گردید. زیرجمعیت‌های لنفوسیتی شامل سلول‌های B (CD19+)، T (CD3+)، NK (CD3− CD16/CD56+)، Th (CD3+ CD4+)، Tc (CD3+ CD8+)، DPT (CD3+ CD4+ CD8+)، DNT (CD3+ CD4− CD8−) و NKT-مانند (CD3+ CD16/CD56+) تحلیل شدند. داده‌ها با نرم‌افزارهای R و SPSS ارزیابی شدند.

ویژگی‌های بیماران

بیماران با میانگین سنی ۶۶ سال (۳۱ تا ۸۶) از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ در مرکز سرطان باسیلیکاتا بررسی شدند. DLBCL با ۵۳.۳ درصد شایع‌ترین زیرگروه بود. مرحله‌بندی بیماری با سیستم Ann Arbor انجام شد، که ۴۵ درصد بیماران DLBCL در مرحله IV بودند. درمان‌ها شامل رژیم‌های R-CHOP، R-CVP و ایبرتینیب بودند، با پاسخ کامل (CR) در ۶۹.۹ درصد بیماران گزارش شد.

توزیع زیرجمعیت‌های لنفوسیتی

تحلیل فلوسایتومتری تفاوت‌های معناداری در زیرجمعیت‌های لنفوسیتی آشکار ساخت. لنفوسیت‌های کل و سلول‌های B در MCL و MZL بالاتر بودند، که با پیشرفت کمتر بیماری همبستگی داشت. در مقابل، سلول‌های T و NK در DLBCL و FL، که پیشرفت بیشتری داشتند، مقادیر بالاتری نشان دادند. سلول‌های DNT و NK بین زیرگروه‌ها تفاوت معناداری نداشتند، اما در FL بالاترین بودند.

ارتباط با مرحله‌بندی بیماری

در DLBCL، درصد سلول‌های B در مرحله IV به‌طور معناداری بالاتر از مراحل II و III بود، حال‌آنکه سلول‌های T کل کاهش یافتند. تحلیل ROC نشان داد که درصد سلول‌های B (کات‌آف ۹.۳۲ درصد) می‌تواند مرحله IV را با حساسیت ۷۲ درصد و ویژگی ۲۴ درصد پیش‌بینی کند. این روش، ساده و سریع، برای مرحله‌بندی دقیق DLBCL، به‌ویژه در محیط‌های با منابع محدود، کارآمد است.

پیش‌آگهی و پاسخ درمانی

در DLBCL، درصد بالای سلول‌های B با پاسخ ناکامل (PR) یا عود/پیشرفت بیماری (R/PD) همبستگی داشت، که نشان‌دهنده پیش‌آگهی نامطلوب‌تر است. در مقابل، مقادیر بالای سلول‌های Th و DPT با پاسخ کامل (CR) و پیش‌آگهی مساعدتر همراه بودند. در MZL، کاهش سلول‌های DPT در بیماران با پیشرفت بیماری مشاهده شد، هرچند این روند کمتر معنادار بود.

تحلیل بقا و پیش‌بینی

منحنی‌های کاپلان-مایر نشان دادند که در DLBCL، بیماران با درصد بالای سلول‌های Th در تشخیص، بقای بدون پیشرفت (PFS) ۶ ساله بهتری داشتند. در مقابل، درصد بالای سلول‌های B با پیش‌آگهی نامطلوب‌تر همبستگی داشت. تحلیل رگرسیون کاکس تأیید کرد که سلول‌های Th پیش‌بینی‌کننده بهتری برای PFS در DLBCL هستند، اگرچه بر بقای کلی (OS) اثری نداشتند.

همبستگی‌های ایمونولوژیک

در MZL، همبستگی معناداری بین سلول‌های T کل با Th و DPT مشاهده شد، اما این همبستگی در DLBCL معنادار نبود. این تفاوت بیانگر نقش مستقل سلول‌های Th و DPT در پاسخ ایمنی DLBCL است. همبستگی‌های اضافی بین سلول‌های T کل و سایر زیرمجموعه‌ها (DNT، NKT-مانند، Tc) در هر دو گروه دیده شد.

نقش سلول‌های Th و DPT

سلول‌های Th و DPT در DLBCL به‌عنوان عوامل پیش‌آگهی مثبت برجسته شدند. افزایش این سلول‌ها در بیمارانی با پاسخ کامل، نقش آن‌ها در تقویت پاسخ ایمنی علیه لنفوم را نشان می‌دهد. این یافته‌ها با پژوهش‌های اخیر که افزایش سلول‌های CD4+ را با پیش‌آگهی بهتر در DLBCL مرتبط می‌دانند، هم‌خوانی دارد.

محدودیت‌ها و چالش‌ها

محدودیت‌های مطالعه شامل تعداد اندک بیماران در گروه‌های FL و MCL، فقدان گروه کنترل سالم به دلیل ماهیت رتروسپکتیو، و عدم ارزیابی نشانگرهای خاص مانند CD1d برای NKT بود. این محدودیت‌ها تحلیل برخی زیرگروه‌ها را دشوار ساخت. بااین‌حال، داده‌های DLBCL به دلیل تعداد بیشتر بیماران، از استحکام بیشتری برخوردار بودند.

پیامدهای بالینی

ارزیابی درصد سلول‌های CD19+ و Th با فلوسایتومتری می‌تواند ابزاری سریع برای مرحله‌بندی و پیش‌بینی DLBCL ارائه دهد. این روش به پزشکان امکان می‌دهد بیماران پرخطر را زودهنگام شناسایی کرده و درمان‌ها را مؤثرتر تنظیم کنند. تمرکز بر سلول‌های Th و DPT می‌تواند توسعه ایمونوتراپی‌های هدفمند را تسهیل کند، که به بهبود نتایج درمانی و کیفیت زندگی بیماران یاری می‌رساند.

چشم‌انداز آینده

این مطالعه بنیانی برای تحقیقات آتی در زمینه نقش زیرجمعیت‌های لنفوسیتی در B-NHL فراهم می‌آورد. بررسی گروه‌های بزرگ‌تر بیماران، جمع‌آوری داده‌های خون محیطی و تحلیل‌های عملکردی سلول‌های ایمنی می‌تواند درک عمیق‌تری از واکنش‌های ایمنی ارائه دهد. بهره‌گیری از فلوسایتومتری چندرنگ به‌عنوان ابزاری کلینیکی می‌تواند دقت تشخیص و شخصی‌سازی درمان‌ها را بهبود بخشد، و تطابق درمان با ویژگی‌های بیولوژیکی بیماران را بهینه سازد.

پایان مطلب/