به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، مؤسسه رویان، نامی که در دو دهه گذشته به نمادی از پیشرفت علمی در ایران و خاورمیانه تبدیل شده، از زمان تأسیس در سال ۱۹۹۱ (۱۳۷۰ شمسی) به یکی از مراکز پیشرو در زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی بدل شده است. این مؤسسه که نامش به معنای «جنین» در زبان پارسی است، با هدف توسعه پژوهش‌های پیشرفته در زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی و ارائه خدمات درمانی نوآورانه شکل گرفت. در این متن خبری آموزشی، به دنیای دستاوردهای رویان در حوزه سلول‌های بنیادی سفر می‌کنیم و با فعالیت‌های برجسته این مؤسسه آشنا می‌شویم. متن پیش رو ساده، جذاب و پر از اطلاعات هیجان‌انگیز است که شما را با تلاش‌های رویان برای بهبود زندگی انسان‌ها همراه می‌کند.

داستان رویان: از یک ایده تا موفقیت جهانی

مؤسسه رویان توسط زنده‌یاد پروفسور سعید کاظمی و همکارانش، از جمله پروفسور حمید گورابی، در شرایطی سخت و با امکانات محدود تأسیس شد. در سال‌های ابتدایی، پژوهشگران رویان حتی به تجهیزات ساده‌ای مانند انکوباتورهای CO2 دسترسی نداشتند و با روش‌های خلاقانه، مانند تنظیم دستی گاز CO2، آزمایش‌های خود را پیش می‌بردند. پروفسور گورابی، رئیس کنونی رویان، در گفت‌وگویی که در مجله بین‌المللی زیست‌شناسی تکوینی (Int. J. Dev. Biol.) منتشر شده، می‌گوید: «ما در شرایط دشواری کار را شروع کردیم، اما اشتیاق و پشتکار ما را به موفقیت رساند.» این اراده قوی، رویان را به یکی از برجسته‌ترین مراکز علمی خاورمیانه تبدیل کرد.

رویان از ابتدا دو هدف اصلی داشت: توسعه پژوهش‌های زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی و ارائه خدمات درمانی برای بیماری‌های پیچیده. این مؤسسه با ایجاد بخش‌های تخصصی مانند زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی در سال ۲۰۰۲ و بیوتکنولوژی حیوانی در سال ۲۰۰۴، گام‌های بلندی در این مسیر برداشت.

سلول‌های بنیادی: کلید درمان بیماری‌های لاعلاج

سلول‌های بنیادی به دلیل توانایی تبدیل شدن به انواع سلول‌های بدن، مانند سلول‌های عصبی، قلبی یا کلیوی، به‌عنوان امیدی برای درمان بیماری‌های لاعلاج شناخته می‌شوند. رویان در این زمینه دستاوردهای شگفت‌انگیزی داشته است. بخش زیست‌شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی رویان، تحت مدیریت پروفسور حسین بهاروند، که در سال ۲۰۱۴ برنده جایزه یونسکو شد، چندین خط سلولی بنیادی جنینی انسانی و سلول‌های پرتوان القایی (iPSCs) ایجاد کرده است. این سلول‌ها می‌توانند به سلول‌های مختلفی مانند نورون‌ها، کاردیومیوسیت‌ها (سلول‌های قلبی) و سلول‌های بتا (تولیدکننده انسولین) تمایز یابند.

یکی از مطالعات برجسته رویان، که در مقاله‌ای بررسی شده، نشان داد که سکرتوم (مواد ترشح‌شده) سلول‌های بنیادی مزانشیمی بند ناف پیش‌تهویه‌شده با شوک حرارتی می‌تواند عملکرد کاردیومیوسیت‌های مشتق از سلول‌های بنیادی پرتوان انسانی را در شرایط ایسکمیک (کمبود اکسیژن) بهبود بخشد. این یافته امید به درمان بیماری‌های قلبی، مانند سکته قلبی، را افزایش داده است. این پژوهش نشان‌دهنده توانایی رویان در ترکیب زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی با پزشکی بازساختی برای ارائه راه‌حل‌های درمانی نوین است.

سلول‌های بنیادی پوست: ترمیم و بازسازی

رویان در زمینه سلول‌های بنیادی پوست نیز پژوهش‌های مهمی انجام داده است. مقاله‌ای با عنوان «سلول‌های بنیادی پوست در ایران» به پتانسیل این سلول‌ها در ترمیم بافت‌های پوستی آسیب‌دیده پرداخته است. سلول‌های بنیادی پوست می‌توانند در درمان زخم‌های مزمن، سوختگی‌ها و بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس کاربرد داشته باشند. این سلول‌ها با توانایی بازسازی لایه‌های پوستی، امیدی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مشکلات پوستی ایجاد کرده‌اند. رویان با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته، مانند کشت سه‌بعدی، در حال توسعه روش‌هایی برای تولید بافت‌های پوستی مهندسی‌شده است.

پیش‌سازهای کلیوی: امیدی برای بیماران کلیوی

یکی دیگر از دستاوردهای رویان در حوزه سلول‌های بنیادی، پژوهش روی پیش‌سازهای کلیوی است. مطالعه‌ای نشان داد که پیش‌سازهای کلیوی مشتق از سلول‌های بنیادی جنینی انسانی با نشانگرهای CD133+ و CD24+ می‌توانند در موش‌های مبتلا به آسیب کلیوی ناشی از جنتامایسین، عملکرد کلیه را بهبود بخشند. این سلول‌ها پس از پیوند به کلیه‌های آسیب‌دیده، نه‌تنها در بافت مستقر شدند، بلکه به بازسازی عملکرد کلیه کمک کردند. این یافته گامی بزرگ در مسیر درمان بیماری‌های کلیوی مزمن است که میلیون‌ها نفر در جهان را تحت تأثیر قرار داده‌اند.

حفظ باروری با سلول‌های بنیادی: نجات آینده بیماران سرطانی

رویان در حوزه حفظ باروری (Fertility Preservation) برای بیماران مبتلا به سرطان نیز پیشرو بوده است. درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب بزنند و باروری را مختل کنند. رویان با تدوین راهنمای بالینی جامع، که در مجله بین‌المللی باروری و ناباروری (Int. J. Fertil. Steril.) منتشر شده، روش‌هایی مانند انجماد بافت تخمدان (OTC) را برای دختران پیش از بلوغ و زنانی که نمی‌توانند درمان را به تأخیر بیندازند، ارائه می‌دهد.

انجماد بافت تخمدان شامل برداشتن بافت تخمدان با لاپاراسکوپی و انجماد آن برای استفاده بعدی است. پس از پایان درمان سرطان، این بافت می‌تواند به بدن بیمار بازگردد و عملکرد تخمدان را بازیابی کند. رویان تاکنون به بیش از ۵۰۰ زن مبتلا به سرطان خدمات حفظ باروری ارائه کرده و دو مورد پیوند موفق بافت تخمدان گزارش شده است. این روش به‌ویژه برای بیمارانی که در معرض خطر متاستاز تخمدانی نیستند، مانند بیماران مبتلا به لنفوم هوچکین یا سارکوم یوئینگ، مناسب است.

بیوتکنولوژی حیوانی: کلونینگ و نوآوری

بخش بیوتکنولوژی حیوانی رویان یکی از افتخارات این مؤسسه است. در سال ۲۰۰۶، رویان با تولید اولین گوسفند کلون‌شده خاورمیانه به نام «رویانا» تاریخ‌ساز شد. این دستاورد، که در مقاله‌ای در مجله Cell J. (Yakhteh) شرح داده شده، نشان‌دهنده توان علمی رویان در کلونینگ بود. این بخش همچنین تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند انتقال هسته سلول سوماتیک بدون زونا (Zona-free SCNT) و استفاده از اصلاح‌کننده‌های اپی‌ژنتیک برای بهبود نتایج کلونینگ را توسعه داده است.

رویان در تولید حیوانات تراریخته و پروتئین‌های دارویی نیز موفق بوده است. این فناوری‌ها می‌توانند در تولید داروهای نوترکیب، مانند انسولین یا فاکتورهای رشد، کاربرد داشته باشند. همچنین، تولید جنین‌های منجمد و روش‌های نوین برای انتخاب اسپرم‌های سالم برای تزریق داخل سیتوپلاسمی (ICSI) از دیگر دستاوردهای این بخش است.

کنگره‌های بین‌المللی: پلی برای همکاری علمی

رویان با برگزاری کنگره‌های بین‌المللی سالانه، مانند کنگره دوقلوی پانزدهم زیست‌پزشکی تولیدمثل و دهم زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی در سال ۲۰۱۴، به مرکزی برای تبادل علمی تبدیل شده است. مقاله‌ای با عنوان «بررسی پیشرفت‌ها در زیست‌شناسی تولیدمثل و سلول‌های بنیادی» نکات برجسته کنگره‌های بیست و چهارم و نوزدهم رویان را بررسی کرده و نشان داده که این رویدادها چگونه به تقویت همکاری‌های علمی کمک کرده‌اند.

این کنگره‌ها موضوعاتی از زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی و کاربردهای آن در درمان بیماری‌های دژنراتیو مانند ام‌اس و آرتروز تا ژنتیک تولیدمثل را پوشش می‌دهند. حضور سخنرانان برجسته جهانی و ارائه پژوهش‌های جدید توسط دانشجویان ایرانی، نشان‌دهنده پویایی علمی رویان است. این مؤسسه همچنین با شبکه‌های بین‌المللی مانند کنسرسیوم انکولوژی باروری همکاری می‌کند.

پژوهش‌های ملی و تأثیرگذاری رویان

مقاله‌ای با عنوان «عملکرد پژوهشی در علم سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در ایران» به بررسی جامع فعالیت‌های پژوهشی ایران در این حوزه پرداخته و رویان را به‌عنوان یکی از پیشگامان معرفی کرده است. این مؤسسه با انتشار بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در سال در مجلات معتبر و افزایش تعداد استنادها، کیفیت پژوهش‌های خود را به جهان نشان داده است. رویان همچنین با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی داخلی و خارجی همکاری می‌کند و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری را تحت نظارت اساتید برجسته آموزش می‌دهد.

چالش‌ها: تحریم‌ها و اراده‌ای قوی

با وجود موفقیت‌ها، رویان با چالش‌هایی مانند تحریم‌های اقتصادی روبه‌رو بوده که دسترسی به تجهیزات و مواد آزمایشگاهی را دشوار کرده است. پروفسور گورابی می‌گوید: «تحریم‌ها مانع بزرگی برای خرید معرف‌های ساده مانند آنتی‌بادی‌ها هستند.» با این حال، رویان با خلاقیت و همکاری‌های بین‌المللی این موانع را پشت سر گذاشته است. این مؤسسه با دعوت از دانشمندان جهانی و حضور در کنگره‌های بین‌المللی، ارتباطات علمی خود را حفظ کرده است.

چشم‌انداز آینده: بیمارستان مدرن و درمان‌های نوین

رویان در چشم‌انداز خود قصد دارد به مرجعی بین‌المللی در زیست‌شناسی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی تبدیل شود. این مؤسسه در حال برنامه‌ریزی برای ساخت بیمارستانی مدرن است که فضایی برای پژوهش، آموزش و خدمات بالینی خواهد داشت. همچنین، یک مرکز تولید سلول برای ارائه محصولات درمانی با کیفیت بالا در نظر گرفته شده است. این بیمارستان امکان انجام آزمایش‌های بالینی پیشرفته و توسعه درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی را فراهم خواهد کرد.

نتیجه‌گیری: رویان، نماد امید و نوآوری

مؤسسه رویان نمونه‌ای الهام‌بخش از چگونگی تبدیل محدودیت‌ها به فرصت‌هاست. از تولید اولین گوسفند کلون‌شده خاورمیانه تا ایجاد خطوط سلولی بنیادی و ارائه خدمات حفظ باروری، رویان نه‌تنها زندگی بیماران را بهبود بخشیده، بلکه جایگاه ایران را در علم جهانی ارتقا داده است. این مؤسسه با تکیه بر نوآوری، همکاری‌های بین‌المللی و اشتیاق پژوهشگرانش، به سوی آینده‌ای روشن گام برمی‌دارد. رویان نه‌فقط یک مرکز علمی، بلکه نمادی از امید برای میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان است.

پایان مطلب./