به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، مطالعه‌ای به رهبری پژوهشگران دانشگاه کمبریج نشان داده است که پیوند سلول‌های بنیادی عصبی می‌تواند به بازسازی میلین در سیستم عصبی مرکزی کمک کند. یافته‌ها حاکی از آن است که درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی عصبی امید تازه‌ای برای درمان اختلالات مزمن از بین برنده میلین، به‌ویژه ام‌اس پیش‌رونده، به همراه دارند. این مطالعه که در مجله Brain منتشر شده، به رهبری دکتر لوکا پروتزوتی-جامتی از دانشگاه کمبریج انجام شده و بینش مهمی درباره توان بالقوه پیوند سلول‌های بنیادی عصبی در درمان ام‌اس پیش‌رونده ارائه می‌دهد.

ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس) یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سیستم عصبی مرکزی حمله کرده و باعث تخریب میلین، غلاف محافظ اطراف رشته‌های عصبی، می‌شود. این آسیب یکی از دلایل اصلی ناتوانی عصبی در بزرگسالان جوان است. در مراحل اولیه ام‌اس، برخی سلول‌ها توانایی ترمیم نسبی این آسیب را از طریق تولید میلین جدید دارند. در مرحله ابتدایی MS، زمانی که لنفوسیت‌های مهاجم بیشترین آسیب را به سیستم عصبی مرکزی وارد می‌کنند، ذخیره درونی سلول‌های پیش‌ساز الیگودندروسیت (OPCs) می‌تواند تا حدی ضایعات دمیلینه را از طریق تمایز به سلول‌های الیگودندروسیت بالغ (OLs) که میلین‌ساز هستند، بازمیلینه کند.

سلول درمانی بیماری ام اس

با این حال، در مراحل مزمن و پیش‌رونده بیماری، این توانایی بازمیلینه‌سازی درونی به‌شدت ناکافی است. این نارسایی در ترمیم بافت منجر به افزایش بار ضایعات و در نتیجه، انباشت تدریجی ناتوانی در افراد مبتلا به ام‌اس پیش‌رونده (PMS) می‌شود. مطالعات بالینی فاز اول اخیر، ایمنی و امکان‌پذیری پیوند سلول‌های بنیادی عصبی (NSC) را در بیماران مبتلا به PMS نشان داده‌اند، که زمینه‌ساز تحقیقات بیشتر برای بررسی پتانسیل درمانی کامل آن است. داده‌های قبلی به‌دست‌آمده از مدل‌های پیش‌بالینی بیماری‌های شبه-MS نشان داده‌اند که پیوند NSCها می‌تواند به‌طور چشمگیری نواقص بالینی-پاتولوژیکی بیماری را از طریق اثرات مفید تنظیم‌کننده ایمنی و تغذیه عصبی (نوروتروفیک) بر CNS کاهش دهد. با این حال، پیوند NSCها توان محدودی در جایگزینی الیگودندروسیت‌های آسیب‌دیده و تولید میلین جدید، چه در محیط آزمایشگاهی (in vitro) و چه در میکرو‌محیط‌های التهابی شدید، از خود نشان داده‌اند. سلول‌های بنیادی عصبی القاشده (iNSC) که از فیبروبلاست‌های پوستی بیماران به‌طور مستقیم تولید می‌شوند، منبع جایگزینی از NSCها برای پیوند در بیماران مبتلا به PMS فراهم می‌کنند. این روش، راهکاری سریع و قابل گسترش برای تولید NSCها فراهم می‌آورد که نگرانی‌های اخلاقی و نیاز به سرکوب سیستم ایمنی را برطرف می‌سازد. با این حال، اثربخشی این پیوندها در تقویت بازمیلینه‌سازی درونی یا تولید مستقیم میلین خارجی جدید هنوز به‌طور کامل روشن نیست. با این حال، این توانایی در مرحله مزمن و پیش‌رونده بیماری به‌شدت کاهش می‌یابد. کاهش این بازسازی به آسیب بیشتر نورون‌ها و افزایش ناتوانی در افراد مبتلا به ام‌اس پیش‌رونده منجر می‌شود. با وجود پیشرفت در درمان‌های فعلی، بیشتر آن‌ها تنها بر کنترل علائم تمرکز دارند و قادر به توقف یا بازگرداندن آسیب‌های عصبی نیستند. این موضوع نیاز به درک عمیق‌تری از پیشرفت ام‌اس و بررسی راهکارهای مبتنی بر فناوری سلول‌های بنیادی را برجسته می‌سازد. در حالی که پیوند سلول‌های بنیادی عصبی به‌عنوان روشی امیدبخش برای ترمیم سیستم عصبی آسیب‌دیده مطرح است، دانشمندان در حال بررسی محدودیت‌های این روش هستند.

شیوه مطالعاتی

این تحقیق بر استفاده از سلول‌های بنیادی عصبی القاشده (iNSCs) در یک مدل حیوانی تمرکز داشت تا توانایی آن‌ها در بازسازی میلین بررسی شود. پژوهش نشان داد که این سلول‌ها می‌توانند به سلول‌های الیگودندروسیت بالغ—که مسئول تولید میلین هستند—تبدیل شوند. مهم‌تر از همه، این مطالعه شواهدی ارائه داد که از ایمنی پیوند سلول‌های بنیادی عصبی انسانی حمایت می‌کند. دکتر پروتزوتی-جامتی، نویسنده اول مطالعه، گفت:
«این تحقیق شواهد حیاتی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد پیوند سلول‌های بنیادی عصبی القاشده می‌تواند به‌طور مؤثری به سلول‌های تولیدکننده میلین در سیستم عصبی آسیب‌دیده تبدیل شود، و این نوید یک روش بالقوه جدید برای درمان ام‌اس پیش‌رونده را می‌دهد.» تیم تحقیقاتی در حال بررسی مکانیزم‌های زیربنایی ام‌اس در سیستم عصبی مرکزی است و می‌خواهد بداند که درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی چگونه می‌توانند فرایندهای محافظت عصبی و ضدالتهابی را تحت تأثیر قرار دهند. هدف این تحقیقات، کاهش آتروفی مغزی و کند کردن روند پیشرفت ام‌اس است.

نتایج مطالعه

پروفسور استفانو پلکینو، نویسنده ارشد مطالعه، افزود: یافته‌های ما گامی مهم به‌سوی درک نحوه استفاده از درمان‌های سلولی در مقابله با اختلالات مزمن از بین برنده میلین است. ما به‌ویژه از پتانسیل توسعه درمان‌های هدفمند مغزی که نه‌تنها علائم را کنترل می‌کنند بلکه به روندهای عصبی تخریبی نیز می‌پردازند، هیجان‌زده‌ایم.
ما نشان داده‌ایم که می‌توان با استفاده از سلول‌های بنیادی میلین جدید ساخت و ضایعات را با پیوند هدف قرار داد.این پیشرفتی بزرگ در مسیر درمان‌های هدفمند برای ام‌اس پیش‌رونده است.»

تحقیقات آینده و پروژه RESTORE

این شواهد که نشان می‌دهند پیوند سلول‌های بنیادی عصبی می‌تواند میلین جدیدی در بدن موش‌های آزمایشگاهی با ضایعات شبیه ام‌اس تولید کند، پیامدهای مهمی برای تحقیقات در حال انجام و طراحی کارآزمایی‌های بالینی دارد. یکی از گروه‌هایی که در حال توسعه درمان‌های نوآورانه مبتنی بر سلول‌های بنیادی برای افراد مبتلا به ام‌اس پیش‌رونده هستند، کنسرسیوم RESTORE است—یک همکاری میان اروپا و آمریکا که شامل پژوهشگرانی برجسته از دانشگاه کمبریج از جمله پروفسور پلکینو و دکتر پروتزوتی-جامتی است. هدف RESTORE راه‌اندازی یک کارآزمایی بالینی مؤثر با استفاده از درمان سلول‌های بنیادی عصبی برای ام‌اس پیش‌رونده است. یکی از رویکردهای کلیدی این گروه، قرار دادن بیماران در مرکز تحقیق و مشارکت فعال آنان در طراحی و اجرای پژوهش‌ها است تا اطمینان حاصل شود که نیازها، ارزش‌ها و دیدگاه‌های آنان در نظر گرفته می‌شود. موفقیت این مطالعه می‌تواند از اهداف RESTORE در پیگیری درمان‌هایی برای افراد مبتلا به ام‌اس پیش‌رونده حمایت کند و نشان دهد که پیوند سلول‌های بنیادی عصبی می‌تواند به بازسازی مؤثر میلین و بهبود پیامدهای عصبی در بیماران منجر شود.

راه‌اندازی یک کارآزمایی بالینی

پروفسور پلکینو گفت:«ما با همکاران خود در سراسر جهان از طریق کنسرسیوم RESTORE برای به‌کارگیری مستقیم نتایج این مطالعه و بررسی امکان راه‌اندازی یک کارآزمایی بالینی با پیوند سلول‌های بنیادی عصبی همکاری خواهیم کرد.» دکتر کاترین گادبولد، مدیر ارشد ارتباطات تحقیقاتی در انجمن MS گفت:
«بیش از ۱۵۰ هزار نفر در بریتانیا با ام‌اس زندگی می‌کنند و این بیماری می‌تواند ناتوان‌کننده، طاقت‌فرسا و غیرقابل پیش‌بینی باشد. درمان با سلول‌های بنیادی عصبی برای ام‌اس هنوز در مراحل بسیار ابتدایی پژوهش است، اما این نتایج در مدل‌های حیوانی بسیار ارزشمندند. آن‌ها به ما کمک می‌کنند تا درک بهتری از نحوه‌ی استفاده از سلول‌های بنیادی برای توسعه درمان‌های مورد نیاز برای بازسازی میلین داشته باشیم.
ما به حمایت از این مطالعه افتخار می‌کنیم و امیدواریم این گام ما را به توقف پیشرفت بیماری برای همه افراد مبتلا به ام‌اس نزدیک‌تر کند.»

پایان مطلب/.