به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، اگرچه سرطان‌های کودکان نسبتاً نادر هستند، بسیاری از آن‌ها همچنان تهدیدکننده حیات بوده و درمان‌های شخصی‌سازی شده مؤثر برایشان وجود ندارد. تومورهای رابدویید از جمله این سرطان‌های کشنده‌اند که می‌توانند در بافت‌ها و اندام‌های مختلف رشد کنند. در اسپانیا سالانه حدود ۱۲ مورد جدید از این سرطان بسیار تهاجمی که معمولاً قبل از دو سالگی ظاهر می‌شود، تشخیص داده می‌شود.

سرطان تهاجمی کودکان؛ چالشی بزرگ در درمان و امیدهای نوین پزشکی

سرطان‌های تهاجمی کودکان، مانند تومور رابدویید، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در حوزه سلامت کودکان است. این نوع سرطان‌ها که معمولاً در سال‌های اولیه زندگی ظاهر می‌شوند، به سرعت رشد کرده و درمان آن‌ها دشوار است. متأسفانه، بسیاری از این سرطان‌ها هنوز درمان‌های اختصاصی و مؤثر ندارند. اما پژوهش‌های جدید در مراکز تحقیقاتی پیشرفته، مانند IRB بارسلونا، نوید بخش پیشرفت‌های مهمی در درمان‌های شخصی‌سازی شده و ایمونوتراپی است. این روش‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین ژنتیکی، سیستم ایمنی بدن کودکان را تقویت می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود کنند. یک مورد موفقیت‌آمیز درمانی اخیر، بهبود کامل یک کودک پنج ماهه مبتلا به تومور رابدویید کلیه را نشان داده است که امیدها را برای کودکان دیگر افزایش داده است. این پیشرفت‌ها می‌توانند مسیر را برای درمان‌های دقیق‌تر و مؤثرتر سرطان‌های کودکان هموار کنند.

تاریخچه سلول‌درمانی برای سرطان‌های تهاجمی

سلول‌درمانی به عنوان یکی از روش‌های نوین درمان سرطان، به ویژه برای سرطان‌های تهاجمی و مقاوم، در چند دهه اخیر به سرعت پیشرفت کرده است. این روش مبتنی بر استفاده از سلول‌های سیستم ایمنی بدن خود بیمار است که به منظور شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی مهندسی یا تقویت می‌شوند. اولین تلاش‌ها برای استفاده از سلول‌های T (نوعی سلول ایمنی) در درمان سرطان آغاز شد. در این دوره، دانشمندان موفق شدند سلول‌های ایمنی را در آزمایشگاه تکثیر و فعال کنند و سپس به بیمار تزریق نمایند، هرچند نتایج محدود و موقتی بود. با پیشرفت در فناوری ژنتیک، روش‌های جدیدی برای مهندسی سلول‌های T توسعه یافت که به آن‌ها توانایی شناسایی خاص پروتئین‌های تومور داده می‌شد. این روش‌ها شامل ایجاد گیرنده‌های T سلول (TCR) یا گیرنده‌های آنتی‌ژن کروسل (CAR-T) بود. CAR-T به ویژه در درمان برخی سرطان‌های خون موفقیت چشمگیری کسب کرد. سلول‌درمانی به یک حوزه بالینی بالغ تبدیل شده و داروهای CAR-T تأییدیه‌های سازمان‌های بهداشتی بزرگ را دریافت کردند. تلاش‌ها برای گسترش این روش به سرطان‌های جامد و تهاجمی کودکان، مانند تومورهای رابدویید، آغاز شده است.

مورد مطالعه

موردی که در این مطالعه بررسی شده، دختربچه‌ای پنج ماهه است که به تومور بدخیم رابدویید کلیه مبتلا شده بود. تیم درمانی بیمارستان سنت خوان دو دئو در بارسلونا، تومور را جراحی کرد و سپس درمان‌های شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را آغاز کرد، که پس از آن ایمونوتراپی (درمان ایمنی) شروع شد. در این مرحله، پژوهشگران CNAG و IRB Barcelona مطالعات عمیقی روی پاسخ ایمنی این بیمار انجام دادند تا عوامل کلیدی موفقیت درمان را شناسایی کنند که در مجله Annals of Oncology گزارش شده است.

تحلیل‌های پیشرفته سلولی

تیم تحقیقاتی پاسخ ایمنی بیمار را با بررسی سلول‌های ایمنی استخراج شده از تومور و نمونه‌های خون در مراحل مختلف درمان طی ۱۲ ماه به طور جامع مطالعه کرد. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته ژنومی، حدود ۳۷,۰۰۰ سلول T (نوعی سلول ایمنی که سلول‌های سرطانی را شناسایی و نابود می‌کند) در CNAG توالی‌یابی شدند و زیرگونه‌هایی با قوی‌ترین فعالیت ضدسرطانی شناسایی شدند. به موازات آن، فناوری‌های پیشرفته پروفایلینگ ایمنی (OS-T و Omniscope) برای توالی‌یابی گسترده گیرنده‌های سلول T (TCR)، مولکول‌هایی که آنتی‌ژن‌های تومور را می‌شناسند، به کار گرفته شد.

نتایج امیدوارکننده

این تحلیل‌ها منجر به شناسایی مجموعه‌ای از سلول‌ها و گیرنده‌ها شد که سپس در آزمایش‌های in vitro (آزمایشگاهی) برای ارزیابی توانایی‌شان در مبارزه با سلول‌های سرطانی بیمار آزمایش شدند. نتایج امیدوارکننده بود: سلول‌های T بیمار گسترش یافتند، فعال باقی ماندند، تومور را شناختند و آن را تحت کنترل نگه داشتند. همین روند در آزمایشگاه نیز دیده شد. این تأیید دوگانه در بدن بیمار و آزمایشگاه نه تنها ایمونوتراپی را به عنوان درمان مؤثر برای این نوع تومور اثبات کرد، بلکه دیدگاه‌های ارزشمندی برای توسعه درمان‌های سلولی شخصی‌سازی شده فراهم آورد.

بیان اهمیت پژوهش

دکتر اینس سنتیس، نویسنده اول مطالعه و پژوهشگر پسادکتری در IRB Barcelona می‌گوید: «مطالعه ما پتانسیل عظیم فناوری‌های توالی‌یابی برای ردیابی تغییرات پروفایل سلول‌های ایمنی در طول درمان را نشان می‌دهد. با مقایسه نمونه‌های خون قبل و بعد درمان، توانستیم سلول‌های T و گیرنده‌هایی را که با ایمونوتراپی تقویت شده‌اند شناسایی کنیم—کاندیداهایی با فعالیت ضدسرطانی بیشتر.» نویسندگان همچنین اهمیت شناسایی این سلول‌ها در خون را تأکید می‌کنند، زیرا بیوپسی مایع (نمونه‌گیری خون) روش بسیار کم‌تهاجمی‌تر برای بیماران است.

درمان ایمنی سلولی: به سوی درمان‌های شخصی‌سازی شده برای کودکان بیشتر

این بیمار ایمونوتراپی را به صورت استفاده از رویه‌های انسان‌دوستانه دریافت کرد. روشی که در مواردی که گزینه‌های دیگر وجود ندارد، به کار می‌رود حتی اگر قبلاً برای آن بیماری تأیید نشده باشد. در بزرگسالان، این نوع ایمونوتراپی بیشتر رایج است—برای مثال در سرطان‌های پوست یا کولورکتال—و معمولاً بهتر جواب می‌دهد، زیرا تومورهای بزرگسالان جهش‌های بیشتری دارند و برای سیستم ایمنی قابل تشخیص‌ترند. ایمونوتراپی با مهار نقاط کنترل ایمنی (ICI) به سیستم دفاعی بدن—خصوصاً سلول‌های T—کمک می‌کند تومور را بهتر شناسایی و نابود کنند. این روش با مسدود کردن پروتئین PD-L1 که بسیاری از تومورها برای فرار از شناسایی ایمنی استفاده می‌کنند، کار می‌کند. با غیر فعال شدن این سپر، سلول‌های سرطانی در معرض حمله سلول‌های T قرار می‌گیرند.

گام بعدی: درمان سلولی شخصی‌سازی شده

بر اساس تحلیل‌های دقیق، نویسندگان معتقدند این استراتژی ایمونوتراپی به بهبودی کودک کمک کرده و فرصتی منحصر به فرد برای طراحی «مواد» درمان پیشرفته سلولی فراهم آورده است. این درمان‌ها با مهندسی سلولی، ظرفیت سلول‌های ایمنی برای مبارزه با سرطان را بهبود می‌بخشند. پژوهشگران CNAG و IRB Barcelona استراتژی‌ای به نام TCR-T طراحی کردند که در آن سلول‌های T از بیمار گرفته شده و به‌صورت ژنتیکی اصلاح می‌شوند تا گیرنده‌های TCR تولید کنند که پروتئین‌های منحصر به فرد تومور را دقیق‌تر شناسایی کنند. دکتر هولگر هاین، رهبر گروه ژنومیک تک‌سلولی در CNAG می‌گوید: این مطالعه قدرت پروفایلینگ سلول‌های T را برای پایش و پیش‌بینی پاسخ به ایمونوتراپی نشان می‌دهد. همچنین راه را برای درمان‌های سلولی شخصی‌سازی شده هموار می‌کند، با مهندسی سلول‌های T بیمار با توالی‌های گیرنده TCR واکنش‌گر به تومور.» امروزه این کار در آزمایشگاه با فناوری mRNA انجام می‌شود. اما ما انتظار داریم که این روش به‌زودی به صورت مستقیم در بدن بیمار قابل استفاده باشد و چنین درمان‌هایی مقیاس‌پذیرتر و در دسترس‌تر شوند.»

نتیجه نهایی

این بیمار دو سال پس از تشخیص تومور رابدویید کلیه در حالت بهبودی کامل (رمدیشن) است. مورد او گامی به سوی پزشکی شخصی‌سازی شده است که درمان‌ها را مطابق ویژگی‌های منحصر به فرد هر بیمار تنظیم می‌کند. همچنین نشان می‌دهد که چگونه تکنیک‌های جدید ژنومی می‌توانند استراتژی‌های درمانی جدید در اینجا درمان‌های سلولی را توسعه دهند که ممکن است در آینده به کودکان دیگر نیز کمک کند.

پایان مطلب/.