به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان،در دنیای پزشکی امروز، درمان سلولی CAR-T به عنوان یکی از انقلابی‌ترین روش‌های مبارزه با سرطان شناخته می‌شود. این درمان که سلول‌های ایمنی بدن را مهندسی می‌کند تا مستقیماً به سلول‌های سرطانی حمله کنند، در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. از کنگره ESMO ۲۰۲۴ تا تحقیقات جدید در سال ۲۰۲۵، دانشمندان موفق شده‌اند این فناوری را برای سرطان‌های خون و حتی تومورهای جامد بهبود بخشند.

تاریخچه‌ای کوتاه از CAR-T: از آزمایشگاه به بالین

داستان CAR-T از دهه ۱۹۸۰ آغاز شد، زمانی که دانشمندان برای اولین بار ایده مهندسی سلول‌های T بدن را برای مبارزه با سرطان مطرح کردند. این سلول‌ها، که بخشی از سیستم ایمنی هستند، معمولاً ویروس‌ها و عفونت‌ها را شناسایی می‌کنند، اما در برابر سرطان ضعیف عمل می‌کنند. ایده اصلی این بود که گیرنده‌های مصنوعی Chimeric Antigen Receptor یا (CAR) روی این سلول‌ها نصب شود تا مستقیماً به آنتی‌ژن‌های سرطانی بچسبند.

در سال ۲۰۱۷، اولین درمان CAR-T توسط FDA تأیید شد. برای کودکان مبتلا به لوسمی لنفاوی حاد. این موفقیت، حاصل سال‌ها تحقیق در آزمایشگاه‌ها بود. تا سال ۲۰۲۵، شش درمان CAR-T برای سرطان‌های خون مانند لنفوم تأیید شده‌اند. اخیراً، تحقیقات نشان داده که ترکیب CAR-T با واکسن mRNA می‌تواند اثربخشی را افزایش دهد. مثلاً در یک مطالعه، CAR-T با واکسن CLDN6 برای تومورهای جامد، نرخ پاسخ ۳۸ درصدی نشان داد. این پیشرفت‌ها از آزمایشگاه به بالین رسیده و هزاران بیمار را نجات داده‌اند.

در سال ۲۰۲۴، کنگره ESMO گزارش‌هایی از نوآوری‌هایی مانند ssCART-19 ارائه کرد که با سرکوب IL-6، عوارض را کاهش می‌دهد و نرخ پاسخ ۸۷.۵ درصدی در لوسمی دارد. این تاریخچه نشان می‌دهد چگونه یک ایده ساده به درمانی جهانی تبدیل شده است.

CAR-T چگونه کار می‌کند؟

فرآیند CAR-T ساده اما پیشرفته است. ابتدا سلول‌های T از خون بیمار استخراج می‌شوند. سپس، در آزمایشگاه، ژن CAR به این سلول‌ها وارد می‌شود تا بتوانند آنتی‌ژن خاصی مانند CD19 روی سلول‌های سرطانی را شناسایی کنند. پس از مهندسی، سلول‌ها تکثیر شده و به بدن بیمار تزریق می‌شوند.

این سلول‌ها مانند سربازان مسلح عمل می‌کنند: به تومور می‌چسبند، تکثیر می‌شوند و مواد سمی آزاد می‌کنند تا سرطان را نابود کنند. در سرطان‌های خون، این روش بسیار مؤثر است زیرا سلول‌های سرطانی در خون شناور هستند. اما در تومورهای جامد، محیط پیچیده تومور (TME) چالش‌برانگیز است. نوآوری‌هایی مانند CAR-T با IL-18 یا هیپوکسی-فعال، این مشکل را حل می‌کنند.

در سال ۲۰۲۵، تحقیقات نشان داده که CAR-T در vivo داخل بدن با نانوذرات mRNA، نیاز به استخراج سلول را حذف می‌کند. این روش، مانند MT-302 برای تومورهای اپیتلیال، ایمنی گسترده‌تری ایجاد می‌کند.

موفقیت‌ها در سرطان‌های خون

CAR-T در سرطان‌های خون موفقیت‌های خیره‌کننده‌ای داشته است. در لوسمی لنفاوی حاد مقاوم، نرخ پاسخ کامل تا ۶۲.۵ درصد رسیده است. مثلاً ssCART-19 در یک آزمایش فاز I، بدون عوارض شدید، ۸۷.۵ درصد پاسخ نشان داد و حتی بیمارانی با نفوذ به سیستم عصبی مرکزی را درمان کرد.

داستان‌های واقعی الهام‌بخش هستند. یک نوجوان مبتلا به لوسمی پس از چندین شیمی‌درمانی ناموفق، با CAR-T دو نسخه‌ای، کاملاً بهبود یافت.

در کنگره ASCO ۲۰۲۵، گزارش‌ها از CAR-T دوگانه برای میلوما، بقای بدون پیشرفت را تا ۳۶۳ روز افزایش داد. این موفقیت‌ها، CAR-T را به استاندارد مراقبت تبدیل کرده‌اند.

چالش‌ها و پیشرفت‌ها در سرطان‌های جامد

در تومورهای جامد، CAR-T با چالش‌هایی مانند نفوذ کم به تومور و سرکوب ایمنی روبرو است. اما پیشرفت‌ها امیدوارکننده‌اند. QH104، CAR-γδT علیه B7H3 برای گلیوبلاستوما، نرخ کنترل بیماری ۱۰۰ درصدی نشان داد بدون عوارض شدید.

BRG01 علیه گلیکوپروتئین Epstein-Barr در سرطان نازوفارنکس، تومور را در ۷۵ درصد موارد کوچک کرد. در سال ۲۰۲۵، BNT211-01 با CARVac، نرخ پاسخ ۵۵ درصدی در تومورهای CLDN6+ داشت. نوآوری‌هایی مانند EU307 با IL-18 برای سرطان کبد، محیط تومور را تغییر می‌دهد.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد CAR-T برای سرطان‌های جامد مانند ریه و پستان، با هدف‌گیری TROP2، ایمنی گسترده ایجاد می‌کند. در یک آزمایش، بیماران با گلیوبلاستوما، بقای متوسط ۶.۵ ماهه داشتند. داستان یک بیمار با سرطان نازوفارنکس پیشرفته: پس از BRG01، تومور کاملاً ناپدید شد و بیش از شش ماه بدون پیشرفت ماند.

چالش اصلی، عوارض مانند CRS است، اما نسل جدید CAR-T با کنترل هیپوکسی، این را کاهش می‌دهد. در سال ۲۰۲۵، FDA هفت درمان جدید تأیید کرد، از جمله برای خودایمنی مانند لوپوس.

ریسک‌ها و عوارض جانبی: آنچه باید بدانید

هر درمانی ریسک دارد و CAR-T هم مستثنی نیست. عوارض اصلی شامل سندرم آزادسازی سیتوکین (CRS) است که باعث تب، تهوع و افت فشار می‌شود. در موارد شدید، تا درجه ۴ می‌رسد.

سندرم نوروتوکسیسیتی (ICANS) که باعث سردرگمی، تشنج یا تورم مغز می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد CRS در ۶۴ درصد موارد درجه ۳-۴ است. ریسک تومورهای ثانویه، مانند لنفوم T-cell، نگرانی جدیدی است. در یک مطالعه از ۷۲۴ بیمار، تنها ۲۵ مورد تومور ثانویه گزارش شد.

در سال ۲۰۲۵، FDA گزارش‌هایی از لنفوم‌های مرتبط با وکتور ویروسی بررسی کرد، اما ریسک کلی پایین است (۶.۵ درصد در سه سال). عفونت‌ها، خستگی و خونریزی به دلیل افت سلول‌های خون، شایع‌اند.

برای کاهش ریسک، درمان زودتر در بار توموری کم پیشنهاد می‌شود. داستان یک بیمار: پس از CAR-T، CRS شدید داشت اما بهبود یافت و گفت: "ریسک ارزشش را داشت."

داستان‌های واقعی بیماران: الهام از پیروزی‌ها

داستان‌ها CAR-T را زنده می‌کنند. لیزا، مبتلا به لنفوم غیرهاجکین، پس از دو درمان ناموفق، با CAR-T امید یافت و حالا داستانش را برای دیگران می‌گوید. مایک، هزارمین بیمار CAR-T در یک مرکز، با درمان سرپایی میلوما را شکست داد و همسرش را شریک موفقیت می‌داند.

جانی، نوجوان با لوسمی عودکننده، با دو نسخه CAR-T، سرطان را ریشه‌کن کرد. لایل گفت: "CAR-T زندگی‌ام را تغییر داد." دیگو، نوجوان دیگری، پس از CAR-T، سرطان تهاجمی را شکست. میک، اولین بیمار CAR-T در یک بیمارستان، حالا بدون سرطان است.

ریچ گفت: "برای من، CAR-T معجزه بود." این داستان‌ها نشان می‌دهند چگونه CAR-T نه تنها درمان، بلکه امید است. در سال ۲۰۲۵، بیش از ۹۰ درصد بیماران خونریزی با CAR-T پاسخ مثبت نشان می‌دهند.

آینده CAR-T: نوآوری‌های ۲۰۲۵ و فراتر

آینده روشن است. در سال ۲۰۲۵، CAR-T برای خودایمنی مانند لوپوس استفاده می‌شود، با نتایج امیدوارکننده. نوآوری‌هایی مانند CAR-T off-the-shelf (آماده مصرف) با CRISPR، هزینه را کاهش می‌دهد. ترکیب با هوش مصنوعی، آزمایش‌ها را پیش‌بینی می‌کند؛ مثلاً GPT-5 نتایج یک ماه آزمایش را دقیق پیش‌بینی کرد.

تحقیقات روی CAR-T برای سرطان‌های جامد مانند کلیه و پستان، با هدف‌گیری CAIX و CD70، پیشرفت کرده.

در چین و اروپا، آزمایش‌های جدید مانند cmRNA CAR-T، درمان را ایمن‌تر می‌کنند. با این پیشرفت‌ها، CAR-T می‌تواند به درمان استاندارد برای انواع سرطان تبدیل شود.

در نهایت، CAR-T نماد امید در مبارزه با سرطان است. از تاریخچه تا داستان‌های واقعی، این درمان زندگی‌ها را نجات می‌دهد. با ادامه نوآوری‌ها، آینده‌ای بدون سرطان نزدیک‌تر می‌شود.

پایان مطلب./