به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، یک مجموعه گسترده از تحقیقات اخیر نشان داده است که افزایش مصرف سبزیجات چلیپایی از جمله بروکلی، کلم، گل‌کلم، جوانه بروکسل و کلم‌پیچ می‌تواند به شکل قابل‌توجهی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهد. سرطان روده بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در جهان محسوب می‌شود و همچنان سهم بالایی در مرگ‌ومیر جهانی دارد. پژوهشگران با انجام یک متاآنالیز بزرگ که داده‌های بیش از نیم میلیون نفر را بررسی کرده، دریافته‌اند که افرادی که به صورت روزانه از این گروه سبزیجات استفاده می‌کنند، تا ۲۰ درصد کمتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. این یافته نشان می‌دهد که تغییرات کوچک در رژیم غذایی می‌تواند نقش بزرگی در پیشگیری ایفا کند و اهمیت توجه به عادات غذایی سالم را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

یافته‌های کلیدی متاآنالیز

در این تحلیل جامع، داده‌های حاصل از مطالعاتcohort وcase–control در نقاط مختلف جهان بررسی شد. نتایج نشان داد که میانگین مصرف روزانه ۴۰ تا ۶۰ گرم از سبزیجات چلیپایی تقریباً معادل نصف فنجان بروکلی یا گل‌کلم خردشده، بیشترین تأثیر حفاظتی را در برابر سرطان روده بزرگ دارد. با مصرف مقادیر کمتر از ۲۰ گرم در روز، اثرات پیشگیرانه ضعیف‌تر بوده و به‌سختی قابل اندازه‌گیری است. در عین حال، زمانی که مصرف روزانه از ۶۰ گرم فراتر رفت، میزان کاهش خطر دیگر به صورت خطی ادامه پیدا نکرد و به نوعی به سطح ثابتی رسید. این یافته نشان می‌دهد که مصرف متعادل و مستمر، بیش از زیاده‌روی در خوردن، اهمیت دارد. در این متاآنالیز همچنین روشن شد که در میان شرکت‌کنندگان، آن‌هایی که مصرف بیشتری از این دسته سبزیجات داشتند، نسبت به افراد با مصرف پایین‌تر، حدود ۲۰ تا ۲۶ درصد کاهش خطر را تجربه کردند؛ عددی که از نظر آماری معنی‌دار بوده و نمی‌توان آن را تنها به شانس یا عوامل جانبی نسبت داد.

ترکیبات فعال زیستی در سبزیجات چلیپایی

علت اصلی اثر حفاظتی این گروه سبزیجات به ترکیبات خاص موجود در آن‌ها بازمی‌گردد. سبزیجات چلیپایی سرشار از گلوکوزینولات هستند؛ موادی که در هنگام خرد کردن یا جویدن به ایزوتیوسیانات‌ها و از جمله سولفورافان تبدیل می‌شوند. این ترکیبات زیست‌فعال قادرند فرآیندهای پیچیده‌ای در بدن را تحت‌تأثیر قرار دهند: آن‌ها می‌توانند مسیرهای متابولیک سلول‌های سرطانی را مختل کنند، رشد رگ‌های خونی که برای تغذیه تومورها لازم است را متوقف سازند، و مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول‌های آسیب‌دیده را تسهیل کنند. علاوه بر این، فیبر بالای موجود در این سبزیجات به بهبود سلامت روده کمک می‌کند، زمان عبور مواد غذایی از دستگاه گوارش را کوتاه‌تر کرده و تماس با عوامل سرطان‌زا را کاهش می‌دهد. ویتامین C، کاروتنوئیدها و پلی‌فنول‌ها نیز نقش آنتی‌اکسیدانی داشته و از آسیبDNA و جهش‌های خطرناک جلوگیری می‌کنند. این ترکیب از اثرات هم‌افزای تغذیه‌ای موجب شده است که سبزیجات چلیپایی در صدر لیست مواد غذایی ضدسرطان قرار گیرند.

اهمیت پیشگیری غذایی در برابر سرطان روده بزرگ

سرطان روده بزرگ یکی از عوامل اصلی مرگ ناشی از سرطان در جهان است و شیوع آن به‌ویژه در جوامعی که رژیم غذایی غربی پرچرب و کم‌فیبر دارند، بیشتر دیده می‌شود. با افزایش سن جمعیت جهانی، بار این بیماری نیز سنگین‌تر می‌شود. در چنین شرایطی، توجه به نقش رژیم غذایی در پیشگیری از سرطان اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که اگر تغییرات ساده‌ای همچون گنجاندن روزانه نیم فنجان سبزیجات چلیپایی در رژیم غذایی افراد عملی شود، می‌توان از بروز هزاران مورد سرطان در سال جلوگیری کرد. این موضوع به‌ویژه در کشورهایی که دسترسی به این سبزیجات آسان و کم‌هزینه است، اهمیت دارد. برخلاف روش‌های درمانی پرهزینه و پیچیده، چنین تغییراتی ساده، مقرون‌به‌صرفه و عملی هستند و می‌توانند در سیاست‌های بهداشت عمومی مورد توجه قرار گیرند. با وجود یافته‌های ارزشمند، محققان تأکید می‌کنند که باید نتایج را با دقت و احتیاط تفسیر کرد. نخست اینکه بسیاری از مطالعات مورد استفاده در این متاآنالیز، مبتنی بر گزارش‌های خوداظهاری شرکت‌کنندگان در مورد مصرف غذایی‌شان بوده‌اند که ممکن است با خطا یا فراموشی همراه باشد. دوم اینکه تفاوت‌های ژنتیکی میان جمعیت‌های مختلف می‌تواند بر نحوه‌ی متابولیزه شدن ترکیبات فعال در این سبزیجات تأثیر بگذارد و این موضوع موجب شود نتایج در گروه‌های قومی مختلف یکسان نباشد. سوم آنکه عوامل محیطی مانند میزان مواجهه با آفت‌کش‌ها یا کیفیت خاک و آب نیز می‌تواند نقش‌آفرین باشد و اثر نهایی مصرف این سبزیجات را تحت‌تأثیر قرار دهد. بنابراین گرچه شواهد علمی به‌وضوح از اثرات مثبت سبزیجات چلیپایی حمایت می‌کنند، اما برای تأیید قطعی آن‌ها و رفع ابهام‌ها، به تحقیقات بیشتر در مقیاس جهانی نیاز است.

گستره جغرافیایی مطالعات و اهمیت تعمیم‌پذیری

یکی دیگر از مسائل مهم در تفسیر یافته‌ها این است که بیشتر مطالعات بررسی‌شده در کشورهای آسیایی و آمریکای شمالی انجام شده‌اند. الگوهای غذایی، سبک زندگی و حتی شیوع بیماری‌ها در این مناطق می‌تواند با سایر نقاط جهان تفاوت داشته باشد. برای مثال، در جوامعی که مصرف گوشت قرمز بالا و مصرف فیبر پایین است، ممکن است اثر حفاظتی سبزیجات چلیپایی شدیدتر باشد. در مقابل، در مناطقی که رژیم غذایی سنتی شامل مقادیر بالایی از سبزیجات است، اثر اضافه‌ی این گروه خاص ممکن است کمتر به چشم آید. از این رو، پژوهش‌های آینده باید جمعیت‌های متنوع‌تری را پوشش دهند تا بتوان نتایج را به کل جهان تعمیم داد.

جایگاه سبزیجات چلیپایی در رژیم غذایی روزمره

یکی از نکات کلیدی که پژوهشگران بر آن تأکید دارند، عملی بودن توصیه‌های حاصل از این مطالعه است. مصرف روزانه‌ی حدود ۴۰ تا ۶۰ گرم سبزیجات چلیپایی نیاز به تغییرات بزرگ یا پیچیده در رژیم غذایی ندارد. به‌راحتی می‌توان با افزودن مقداری بروکلی بخارپز به وعده‌ی شام، یا اضافه کردن کلم خردشده به سالاد روزانه، این میزان را در برنامه غذایی گنجاند. حتی استفاده از گل‌کلم در سوپ‌ها و خوراک‌ها یا مصرف جوانه بروکسل به‌عنوان مخلفات غذایی می‌تواند سهم بزرگی در رسیدن به این هدف داشته باشد. در حقیقت، همین تغییرات کوچک و قابل اجراست که می‌تواند به نتایج بزرگی در سطح جمعیت منجر شود. با توجه به فشار فزاینده‌ای که نظام‌های سلامت در سراسر جهان به دلیل افزایش سرطان روده متحمل می‌شوند، نتایج این مطالعات می‌تواند به سیاست‌گذاران کمک کند تا برنامه‌های پیشگیرانه مؤثرتری طراحی کنند. آموزش عمومی در مورد اهمیت مصرف سبزیجات چلیپایی، ترویج کشت محلی این محصولات و حتی ایجاد یارانه برای دسترسی آسان‌تر به آن‌ها، می‌تواند بخشی از سیاست‌های بهداشت عمومی باشد. اگر مردم بدانند که تنها با افزودن نیم فنجان بروکلی یا کلم در روز می‌توانند خطر ابتلا به یکی از مرگبارترین سرطان‌ها را تا یک‌پنجم کاهش دهند، احتمالاً انگیزه بیشتری برای تغییر عادات غذایی خود خواهند داشت.

نتیجه گیری

نتایج جدید نشان می‌دهد که ارتباطی معنادار بین مصرف سبزیجات چلیپایی و کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد. مصرف روزانه تنها ۴۰ تا ۶۰ گرم از این سبزیجات می‌تواند تا ۲۰ درصد از خطر را کاهش دهد، عددی که در مقیاس جمعیتی بسیار چشمگیر است. هرچند محدودیت‌هایی مانند خطای گزارش‌دهی و تفاوت‌های ژنتیکی یا محیطی وجود دارد، اما شواهد به‌قدری قوی هستند که اهمیت این گروه غذایی را غیرقابل انکار می‌کنند. در نهایت می‌توان گفت که گنجاندن این سبزیجات در رژیم غذایی روزمره اقدامی ساده، در دسترس و مؤثر است که می‌تواند به کاهش بار سنگین سرطان روده بزرگ در سطح جهانی کمک کند.

پایان مطلب./