امید جدیدی برای درمان بیماری گریوز به عنوان یک اختلال خودایمنی تیروئید، به کمک سلولهای بنیادی مزانشیمی و از طریق تعدیل سیستم ایمنی.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، بیماری گریوز یکی از شایعترین اختلالات خودایمنی است که تیروئید را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری باعث تولید بیش از حد هورمونهای تیروئید میشود و میتواند زندگی روزمره افراد را مختل کند. در سالهای اخیر، تحقیقات علمی بر روی نقش سیستم ایمنی و سلولهای بنیادی تمرکز کردهاند تا راههای جدیدی برای درمان پیدا کنند.
بیماری گریوز چیست؟
بیماری گریوز، که گاهی به عنوان پرکاری تیروئید سمی شناخته میشود، یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای تیروئید حمله میکند. تیروئید غدهای پروانهشکل در گردن است که هورمونهای مهمی مانند تیروکسین (T4) و ترییدوتیرونین (T3) تولید میکند. این هورمونها سوختوساز بدن، ضربان قلب و دمای بدن را تنظیم میکنند. در گریوز، آنتیبادیهای خاصی به نام TR-Ab تولید میشوند که گیرندههای هورمون محرک تیروئید (TSH) را فعال میکنند و باعث تولید بیش از حد هورمون میشوند.
این بیماری بیشتر در زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال رخ میدهد و نسبت مرد به زن حدود ۱ به ۴ است. شیوع کلی پرکاری تیروئید در جمعیت عمومی حدود ۱.۳ درصد است و بیش از ۸۰ درصد آن به دلیل گریوز است. جالب است بدانید که عوامل ژنتیکی، استرس، عفونتها و حتی سیگار کشیدن میتوانند خطر ابتلا را افزایش دهند. برای مثال، در برخی جوامع، مصرف زیاد ید در رژیم غذایی میتواند محرک این بیماری باشد. تحقیقات نشان میدهد که در کشورهایی با مصرف بالای ید، موارد گریوز بیشتر دیده میشود.
علائم و نشانههای بیماری گریوز
علائم گریوز میتواند متنوع باشد و گاهی شبیه به استرس روزمره به نظر برسد. شایعترین نشانهها شامل افزایش ضربان قلب، کاهش وزن بدون دلیل، تعریق زیاد، لرزش دستها، اضطراب و بیقراری است. برخی افراد احساس گرمای بیش از حد میکنند و حتی در زمستان لباس کم میپوشند. در موارد پیشرفته، بزرگ شدن تیروئید (گواتر) رخ میدهد که میتواند تنفس یا بلع را سخت کند.
یکی از جالبترین جنبهها، مشکلات چشمی است که به عنوان افتالموپاتی گریوز شناخته میشود. در حدود ۳۰ درصد بیماران، چشمها بیرون میزنند (اگزوفتالموس)، پلکها متورم میشوند و دید دوگانه ایجاد میشود. این مشکل میتواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد. علاوه بر این، پوست برخی بیماران نازک و مرطوب میشود و گاهی راشهای قرمز روی ساق پا ظاهر میشود. در زنان، قاعدگی نامنظم و در مردان، مشکلات جنسی ممکن است رخ دهد. اگر درمان نشود، میتواند به مشکلات قلبی مانند آریتمی یا حتی نارسایی قلبی منجر شود.
تصور کنید یک زن جوان که همیشه فعال بوده، ناگهان احساس خستگی مداوم میکند و وزن کم میکند. این علائم میتواند او را به سمت افسردگی ببرد، اما در واقع ریشه در تیروئید دارد. داستانهای واقعی بیماران نشان میدهد که تشخیص زودرس چقدر مهم است.
نقش سیستم ایمنی در بیماری گریوز
سیستم ایمنی بدن مانند یک ارتش است که باید از بدن دفاع کند، اما در گریوز، این ارتش به اشتباه به تیروئید حمله میکند. لنفوسیتها، که سلولهای کلیدی سیستم ایمنی هستند، در بافت تیروئید نفوذ میکنند و سایتوکینهایی مانند IFN-γ و TNF-α تولید میکنند که التهاب را تشدید میکنند.
یکی از مولکولهای کلیدی در این فرآیند، CD226 است که یک مولکول همتحریکی است. این مولکول روی سطح سلولهای T، NK و مونوسیتها بیان میشود و سیستم ایمنی را فعال میکند. تحقیقات نشان میدهد که بیان CD226 در بیماران گریوز جدید افزایش مییابد، به ویژه در سلولهای CD4+ T. این افزایش با سطوح آنتیبادی TPO-Ab همبستگی دارد و میتواند در پاتوژنز بیماری نقش داشته باشد. جالب است که CD226 با رقابت با TIGIT، که سیگنالهای مهاری میفرستد، تعادل سیستم ایمنی را برهم میزند.
در مطالعات مقطعی، بیان CD226 در خون محیطی بیماران گریوز بالاتر از افراد سالم بود و حتی در بافت تیروئید بیماران نیز افزایش یافته بود. این یافتهها پیشنهاد میکنند که هدف قرار دادن CD226 میتواند راهی برای درمان باشد. برای مثال، در بیماریهای خودایمنی دیگر مانند دیابت نوع ۱ یا لوپوس، پلیمورفیسمهای CD226 با بیماری مرتبط هستند.
یافتههای جدید: افزایش بیان CD226 و ارتباط آن با گریوز
در دو مطالعه مقطعی، محققان بیان CD226 را در لنفوسیتهای بیماران گریوز بررسی کردند. در گروه کشف، ۳۹ بیمار گریوز جدید با ۲۹ کنترل سالم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بیان CD226 در مونوسیتها بالاترین (حدود ۹۴ درصد) و در سلولهای CD8+ T پایینترین (حدود ۶۵ درصد) بود. اما در سلولهای CD4+ T، بیان آن در بیماران گریوز افزایش یافته بود و با TPO-Ab همبستگی مثبت داشت.
در گروه اعتبارسنجی، بیان mRNA CD226 در سلولهای CD4+ T نیز بالاتر بود و با TR-Ab مرتبط بود. رنگآمیزی ایمونوهیستوشیمیایی نشان داد که CD226 در بافت تیروئید بیماران گریوز بیشتر بیان میشود. این یافتهها برای اولین بار نقش CD226 را در گریوز برجسته میکنند و پیشنهاد میکنند که این مولکول در شکست تحمل ایمنی نقش دارد.
جالب است که CD226 در تمایز سلولهای Th1 و تولید IL-17 دخیل است، که هر دو در التهاب تیروئید مهم هستند. همچنین، به عنوان مولکول چسبندگی، کمک میکند سلولهای ایمنی به بافتهای ملتهب مهاجرت کنند. این کشف میتواند به توسعه داروهای جدیدی منجر شود که بیان CD226 را کاهش دهند.
نقش تتراک در مشکلات چشمی مرتبط با گریوز
تتراک یک آنالوگ هورمون تیروئید است که در بیماران گریوز سطوح سرمی آن افزایش مییابد. در یک نامه به ویرایشگر، محققان پیشنهاد میکنند که تتراک میتواند در پاتوژنز افتالموپاتی گریوز نقش داشته باشد. آنها سلولهایی را بررسی کردند که به عنوان فیبروسیت شناخته میشوند، اما ممکن است در واقع سلولهای پیشساز تیروئید باشند.
این سلولها تییروگلوبولین بیان میکنند، که معمولاً فقط در سلولهای اپیتلیال تیروئید دیده میشود. افزایش تتراک میتواند از متابولیسم تییروکسین در این سلولها ناشی شود. جالب است که فیبروسیتها از مغز استخوان منشأ میگیرند و به بافتهای ملتهب مهاجرت میکنند، اما در گریوز، ممکن است از تیروئید آزاد شوند زیرا هیپرپلازی تیروئید رخ میدهد.
این یافته میتواند توضیح دهد چرا مشکلات چشمی در گریوز رخ میدهد. تتراک ممکن است التهاب را در بافتهای اطراف چشم تشدید کند. تحقیقات دیگر نشان میدهد که سلولهای بنیادی تیروئید میتوانند به درمان این مشکلات کمک کنند.
سلولهای بنیادی: امیدی جدید برای درمان گریوز
سلولهای بنیادی مانند کارگران همهکاره بدن هستند که میتوانند به انواع سلولها تبدیل شوند. در تیروئید، سلولهای بنیادی نقش کلیدی در بازسازی بافت پس از آسیب دارند. در مدلهای موشی، پس از آسیب تیروئید، سلولهای بنیادی فعال میشوند و بافت را تعمیر میکنند.
در گریوز، که یک بیماری خودایمنی است، سلولهای بنیادی میتوانند سیستم ایمنی را تعدیل کنند. درمان با سلولهای مزانشیمی (MSCs) از بند ناف یا مغز استخوان، پاسخ ایمنی را کاهش میدهد و سطوح هورمون را نرمال میکند. برای مثال، سلولهای بنیادی مزانشیمی میتوانند التهاب را کم کنند، آنتیبادیها را کاهش دهند و بافت تیروئید را بازسازی کنند.
تحقیقات اخیر نشان میدهد که اورگانوئیدهای تیروئید از سلولهای بنیادی جنینی انسان ساخته شدهاند که میتوانند هورمون تولید کنند و در مدلهای حیوانی کاشته شوند. این اورگانوئیدها میتوانند برای بیماران با گریوز که بافت تیروئیدشان آسیب دیده، مفید باشند. همچنین، سلولهای بنیادی پوستی را میتوان به سلولهای تیروئید تبدیل کرد که هورمون ترشح میکنند.
در درمانهای آزمایشی، سلولهای بنیادی برای هاشیموتو (کمکاری تیروئید خودایمنی) استفاده شدهاند و علائم را بهبود بخشیدهاند. برای گریوز، سلولهای بنیادی مزانشیمی میتوانند حمله ایمنی به تیروئید را کاهش دهند و نیاز به داروهای مادامالعمر را کم کنند. جالب است که در برخی موارد، پیوند سلولهای بنیادی هماتوپوئتیک پس از شیمیدرمانی، گریوز را درمان کرده است، اما ریسکهای خود را دارد.
یکی از چالشها، اطمینان از ایمنی درمان است. سلولهای بنیادی ممکن است تومور ایجاد کنند، اما پیشرفتهای جدید این ریسک را کم کردهاند. در آینده، ترکیب سلولهای بنیادی با داروهای ضدالتهاب میتواند درمان شخصیسازیشده ارائه دهد.
درمانهای فعلی و آینده بیماری گریوز
درمان فعلی گریوز شامل داروهای ضدتیروئید مانند متیمازول، رادیواکتیو ید یا جراحی است. این روشها علائم را کنترل میکنند، اما عوارض جانبی دارند. برای مثال، داروها ممکن است کبد را آسیب بزنند، و جراحی میتواند کمکاری تیروئید ایجاد کند.
آینده درمان بر پایه درک بهتر سیستم ایمنی و سلولهای بنیادی است. داروهایی که CD226 را بلاک کنند یا سلولهای تنظیمکننده ایمنی را افزایش دهند، در حال بررسی هستند. همچنین، درمانهای ژنتیکی برای اصلاح TCRهای پاتوژن پیشنهاد شده است.
در زمینه سلولهای بنیادی، آزمایشهای بالینی نشان میدهند که تزریق سلولهای بنیادی مزانشیمی سطوح آنتیبادی را کاهش میدهد و عملکرد تیروئید را بهبود میبخشد. در یک مطالعه، بیماران با گریوز پس از درمان با سلولهای بنیادی، علائم چشمی کمتری داشتند. این درمانها میتوانند جایگزین جراحی شوند و کیفیت زندگی را افزایش دهند.
جالب است که در طبیعت، برخی حیوانات مانند ماهیها تیروئید خود را بازسازی میکنند، و انسانها با کمک سلولهای بنیادی میتوانند این توانایی را به دست آورند.
نتیجهگیری: امید به آیندهای بدون گریوز
بیماری گریوز نه تنها یک مشکل هورمونی، بلکه یک چالش ایمنی است که با کمک تحقیقات جدید، قابل کنترلتر میشود. از افزایش CD226 و کاهش سلولهای تنظیمکننده ایمنی تا نقش تتراک و سلولهای بنیادی، دانشمندان در حال کشف رازهای این بیماری هستند. با درمانهای نوین مبتنی بر سلولهای بنیادی، روزی ممکن است گریوز کاملاً درمان شود و بیماران بدون دارو زندگی کنند. اگر علائمی مانند خستگی یا تعریق زیاد دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. این بیماری با تشخیص زودرس، قابل مدیریت است و آینده روشن است.
پایان مطلب./