به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، در دنیای پزشکی مدرن، ایده‌هایی که زمانی عجیب به نظر می‌رسیدند، حالا به ابزارهای حیاتی تبدیل شده‌اند. یکی از این ایده‌ها، بانک مدفوع است – جایی که مدفوع افراد سالم جمع‌آوری، پردازش و ذخیره می‌شود تا برای درمان بیماران استفاده شود. این بانک‌ها بخشی از روش درمانی نوینی به نام پیوند میکروبیوتای مدفوعی (FMT) هستند که میکروب‌های مفید روده را از یک فرد سالم به بیمار منتقل می‌کنند. با افزایش بیماری‌های مرتبط با اختلال در میکروبیوم روده، مانند عفونت‌های مکرر باکتریایی، بانک‌های مدفوع نقش کلیدی در دسترسی آسان و ایمن به این درمان ایفا می‌کنند.

بانک مدفوع چیست؟

بانک مدفوع، شبیه به بانک خون یا بانک سلول‌های بنیادی، مرکزی است که مدفوع اهداکنندگان سالم را جمع‌آوری، غربالگری و ذخیره می‌کند. این مدفوع پس از پردازش به شکل آماده برای پیوند، مانند سوسپانسیون مایع یا کپسول، در دماهای پایین نگهداری می‌شود. هدف اصلی، تامین مدفوع ایمن برای درمان عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک است. برای مثال، در یک بانک بزرگ، روزانه بیش از ۲۰ اهدا دریافت می‌شود و تنها بخش کوچکی از آن‌ها پس از آزمایش‌های دقیق، به محصول نهایی تبدیل می‌گردد.

این بانک‌ها تحت استانداردهای سختگیرانه کار می‌کنند. اهداکنندگان باید سالم باشند، بدون سابقه بیماری‌های عفونی یا مشکلات گوارشی. مدفوع جمع‌آوری‌شده در محیط کنترل‌شده پردازش می‌شود تا میکروب‌های مفید حفظ شوند و عوامل بیماری‌زا حذف گردند. در نهایت، این محصولات به بیمارستان‌ها ارسال می‌شوند تا پزشکان بتوانند بلافاصله بیماران را درمان کنند، بدون نیاز به جستجوی اهداکننده جدید.

تاریخچه پیوند میکروبیوتای مدفوعی

ریشه پیوند مدفوع به هزاران سال پیش برمی‌گردد. در چین باستان، بیش از ۱۷۰۰ سال پیش، پزشکی به نام گی هونگ از مدفوع برای درمان اسهال شدید استفاده می‌کرد. او مدفوع را در آب خیس می‌کرد و به بیماران می‌خوراند. این روش سنتی، پایه‌ای برای درمان‌های مدرن شد.

در قرن بیستم، اولین گزارش‌های علمی ظاهر شدند. در دهه ۱۹۵۰، پزشکان آمریکایی از مدفوع برای درمان عفونت‌های روده‌ای استفاده کردند. اما انقلاب واقعی در سال ۱۹۸۳ رخ داد، وقتی یک بیمار مبتلا به عفونت مکرر کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff) با پیوند مدفوع بهبود یافت. این باکتری سالانه صدها هزار نفر را در جهان مبتلا می‌کند و اغلب به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم است.

با پیشرفت تحقیقات، در سال ۲۰۱۲، اولین بانک مدفوع رسمی به نام OpenBiome در ماساچوست آمریکا تاسیس شد. این بانک الهام‌بخش بانک‌های دیگر در اروپا و استرالیا شد. تا سال ۲۰۱۹، کنفرانس‌های بین‌المللی مانند اجماع اروپایی، استانداردهایی برای بانک‌ها وضع کردند. امروزه، بانک‌هایی مانند بانک مدفوع هلند یا بانک‌های تحقیقاتی در فرانسه و آلمان، هزاران پیوند را تسهیل کرده‌اند. در سال ۲۰۲۲، استرالیا اولین تایید رسمی پیوند مدفوع را صادر کرد، که نشان‌دهنده پذیرش جهانی این روش است.

فواید بانک‌های مدفوع

بانک‌های مدفوع فواید زیادی دارند که آن‌ها را به ابزاری ضروری در پزشکی تبدیل کرده است. اول، ایمنی بالا: بدون بانک، پزشکان مجبورند اهداکننده پیدا کنند که ممکن است آلوده باشد. بانک‌ها با غربالگری دقیق – شامل آزمایش خون، مدفوع و مصاحبه – ریسک عفونت را به حداقل می‌رسانند. برای مثال، تنها ۲.۵ درصد اهداکنندگان واجد شرایط می‌شوند.

دوم، دسترسی آسان: بیماران مبتلا به عفونت‌های مکرر اغلب در وضعیت بحرانی هستند. بانک‌ها مدفوع آماده را در عرض چند روز ارسال می‌کنند، در حالی که بدون آن، فرآیند ممکن است هفته‌ها طول بکشد. در یک بانک بزرگ، میانگین زمان از تولید تا ارسال ۹ ماه است، اما ذخیره‌سازی اجازه می‌دهد همیشه آماده باشد.

سوم، کارایی اقتصادی: راه‌اندازی بانک مرکزی هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. هر پیوند حدود ۸۰-۹۰ درصد موفقیت دارد، که بهتر از آنتی‌بیوتیک‌هاست. این روش سالانه میلیون‌ها دلار در هزینه‌های بیمارستان صرفه‌جویی می‌کند، زیرا عفونت‌های مکرر را کاهش می‌دهد.

علاوه بر این، بانک‌ها تحقیق را تسهیل می‌کنند. نمونه‌های ذخیره‌شده برای مطالعه بیماری‌هایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا حتی سرطان استفاده می‌شوند. در دوران همه‌گیری کووید-۱۹، بانک‌ها نقش کلیدی در بررسی تاثیر میکروبیوم بر ایمنی بدن ایفا کردند. همچنین، ایده "بانک آخرالزمانی" مدفوع – مانند بانک بذر نروژ – مطرح شده که میکروب‌های مفید را برای نسل‌های آینده حفظ کند.

کاربردهای پزشکی بانک مدفوع

بانک‌های مدفوع عمدتاً برای درمان عفونت کلستریدیوم دیفیسیل استفاده می‌شوند. این باکتری سالانه بیش از ۴۶۰ هزار مورد در آمریکا ایجاد می‌کند و ۲۰ هزار مرگ به همراه دارد. پیوند مدفوع با بازگرداندن تعادل میکروبیوم، عفونت را در ۸۰-۹۰ درصد موارد درمان می‌کند.

اما کاربردها فراتر می‌رود. در بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا کرون، پیوند مدفوع علائم را کاهش می‌دهد. مطالعات نشان داده که در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر ، این روش درد و نفخ را بهبود می‌بخشد. حتی در اختلالات عصبی مانند پارکینسون یا اوتیسم، تحقیقات اولیه امیدوارکننده است، زیرا میکروبیوم روده بر مغز تاثیر می‌گذارد.

در پیوند سلول‌های بنیادی، بانک مدفوع برای جلوگیری از عفونت‌های پس از عمل استفاده می‌شود. در سرطان، ترکیب پیوند با شیمی‌درمانی، سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. اخیراً، قرص‌های مدفوع برای مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی توسعه یافته‌اند، که می‌تواند عفونت‌های سوپرباگ را درمان کند.

در کشورهای در حال توسعه، بانک‌ها برای درمان اسهال‌های عفونی کودکان مفید هستند. همچنین، ایده ذخیره مدفوع شخصی – مانند بانک خون بندناف – مطرح است تا در آینده برای درمان خود فرد استفاده شود.

استانداردهای جهانی برای بانک‌های مدفوع

برای موفقیت، بانک‌ها باید استانداردهای دقیقی رعایت کنند. اجماع‌های بین‌المللی مانند گزارش UEG در ۲۰۲۱، فرآیندها را توصیف کرده‌اند: از جذب اهداکننده تا ذخیره‌سازی.

ابتدا، غربالگری: اهداکنندگان باید ۱۸-۵۰ ساله، سالم و بدون ریسک فاکتور باشند. آزمایش‌ها شامل بررسی ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌هاست. در یک بانک، میانگین مدت اهدا ۶ ماه است.

سپس، پردازش: مدفوع در محیط استریل مخلوط، فیلتر و فریز می‌شود. محصولات در -۸۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شوند تا میکروب‌ها زنده بمانند.

در نهایت، توزیع: بانک‌ها با بیمارستان‌ها همکاری می‌کنند و نتایج را پیگیری می‌کنند تا ایمنی را بهبود بخشند. در اروپا، بانک‌ها تحت قوانین بافت و سلول انسانی عمل می‌کنند.

بانک OpenBiome بیش از ۵۶ هزار پیوند ارسال کرده و مدل موفقی است. در دانمارک و انگلیس، سیستم‌های کیفیت مشابهی وجود دارد.

آینده بانک‌های مدفوع

با پیشرفت فناوری، بانک‌های مدفوع آینده‌ای روشن دارند. تصور کنید کپسول‌های مدفوع شخصی‌سازی‌شده برای درمان دیابت یا چاقی. تحقیقات نشان می‌دهد میکروبیوم می‌تواند افسردگی را هم تحت تاثیر قرار دهد.

چالش‌ها شامل مقررات متفاوت کشورها و نیاز به اهداکنندگان بیشتر است. اما با افزایش آگاهی، بانک‌ها گسترش می‌یابند. در نهایت، بانک مدفوع نه تنها درمانی است، بلکه کلیدی برای درک بهتر بدن انسان.

این روش، از ایده‌ای سنتی به ابزاری مدرن تبدیل شده و امید به درمان بیماری‌های مقاوم می‌دهد. اگر با مشکلات گوارشی روبرو هستید، شاید روزی بانک مدفوع نجات‌دهنده شما باشد.

پایان مطلب./