به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، بیماری‌های غیرواگیر (NCDs) علت اصلی مرگ و میر در سطح جهان هستند و بار سنگینی را بر سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، به‌ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط تحمیل می‌کنند. ایران کشوری در منطقه خاورمیانه با جمعیت سالخورده و عوامل خطر بیماری در حال تغییر است و در حال حاضر با بیماری‌های غیرواگیر به‌عنوان مشکل عمده بهداشتی در کشور مواجه است. بررسی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر و مقابله با عوامل قابل پیشگیری، مداخله اصلی برای کنترل بار سنگین آن‌ها است. در این بررسی به بحرانی ترین عوامل خطر در ایران و برنامه‌های اجرایی اجرا شده برای کنترل آن‌ها پرداخته خواهد شد. دانش بهتر در مورد وضعیت فعلی عوامل خطر و برنامه‌ریزی برای مقابله با آن‌ها، می‌تواند به سیاست‌گذاران کمک کند تا به طور مؤثر سیاست‌ها را اداره کنند و منابع را برای مهار بار سنگین بیماری‌های غیرواگیر در ایران تخصیص دهند.
بررسی عوامل خطر عمده
رژیم غذایی ناسالم
رژیم غذایی ناسالم - به عنوان زیرمجموعه‌ای از عوامل خطر رفتاری - یکی از عوامل خطر اصلی بیماری‌های غیرواگیر و مسئول اکثر بیماری‌های مزمن و میزان مرگ و میر آن‌ها است. رژیم غذایی ناسالم اثرات نامطلوبی بر جنبه‌های فیزیکی و روانی بدن دارد و باعث افزایش عوارض و مرگ و میر بیماری‌ها توسط سیستم‌های معیوب بهبودی بدن می‌شود. این عامل خطر بالقوه بر جمعیت‌ها مستقل از سن، جنسیت و شرایط اجتماعی-فرهنگی تأثیر می‌گذارد.
فعالیت بدنی ناکافی
فعالیت بدنی کم یا ناکافی (IPA) یکی از عوامل خطر اصلی رفتاری بیماری‌ها است که 4.4% (95% UI: 2.4-7.2) مرگ و میرها و 1.9% (95% UI: 1.1-3.2) DALY بیماری‌های غیر واگیر را تشکیل می‌دهد. در سال 2019 در ایران در بررسی ایران STEPs 2016 شیوع بالایی از IPA را نشان داد، حدود 54.7٪ از کل جمعیت، که طبق توصیه WHO تعریف شده است، که کمتر از 600 معادل متابولیک وظیفه (MET) در هفته است.. همچنین، نابرابری جنسی قابل توجهی وجود داشت که IPA در زنان بیشتر بود.
چاقی و اضافه وزن
چاقی یک نگرانی مهم بهداشت عمومی در سطح جهانی است و شیوع روزافزون آن در کشورهای مختلف در حال توسعه و توسعه یافته منجر به یک بیماری همه گیر جهانی شده است که باعث نگرانی مقامات بهداشتی شده است. همچنین چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان از نگرانی‌های مهم جهانی و منطقه‌ای است. چاقی و اضافه وزن به عنوان یک عامل خطر متابولیک برای بیماری‌ها طبقه بندی می‌شوند و با شاخص توده بدنی بالا (BMI) تعریف می‌شوند. بر اساس طبقه بندی WHO، 25 ≤ BMI < 30 به عنوان اضافه وزن و BMI ≥ 30 به عنوان چاقی تعریف می‌شود.
گلوکز پلاسما ناشتا بالا
گلوکز ناشتا بالا (FPG) یکی از عوامل خطر اصلی متابولیک است که منجر به بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها دیابت است. در سال 2019، 20.1٪ (95٪ UI: 15.6-28.1) مرگ‌ها و 11.5٪ (95٪ UI: 9.5-14.0) از DALY های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر به FPG بالا در ایران نسبت داده شد. در ارتباط با ابتکارات جهانی برای کنترل دیابت و FPG بالا در سطح جهانی، ایران برنامه ملی پیشگیری و کنترل دیابت (NPPCD) را از سال 2004 برای محافظت از جمعیت در برابر دیابت و ارائه مراقبت‌های موثر برای افراد مبتلا به دیابت ارائه کرد.
فشار خون بالا
فشار خون (HTN) یکی از عوامل خطر اصلی بیماری‌های قلبی عروقی، زیرمجموعه اصلی بیماری‌های غیرواگیر است. تخمین زده می‌شود که HTN مسئول بیش از نیمی از مرگ و میرهای ناشی از سکته مغزی و بیماری ایسکمیک قلبی در بزرگسالان در سراسر جهان باشد. فشار خون سیستولیک بالا عنصر اصلی در فشار خون بالا است که باعث آسیب به سیستم قلبی عروقی می‌شود. در سال 2019، فشار خون سیستولیک بالا مسئول حدود 30.6٪ (95٪ UI: 26.4-34.5) مرگ ها و 13.8٪ (95٪ UI: 11.5-16.2) از DALY های منتسب به بیماری‌های غیرواگیر در ایران بود.
دیس لیپیدمی
سطح بالایی از کلسترول پلاسما یکی از مهمترین عوامل خطر قابل پیشگیری برای آترواسکلروز و CVD است. سطح بالای لیپوپروتئین کلسترول با چگالی کم (LDL-C) و سطح پایین لیپوپروتئین کلسترول با چگالی بالا (HDL-C) بیشتر با این بیماری مرتبط است. بررسی ایران Steps 2016 نشان داد که 80 ٪ از جمعیت بزرگسالان ایران دارای دیس لیپیدمی هستند. 69.2 ٪ از این جمعیت HDL-C کم ، 39.5 ٪ از کلسترول دیگر بالا و 28 ٪ تری گلیسیرید بالایی داشتند. دیس لیپیدمی در مردان و بزرگسالان 35-49 ساله شیوع بیشتری داشت. LDL-C بالا به عنوان یک عامل خطر قابل توجهی از بیماری‌ها به 16.1 ٪ (95 ٪ UI: 12.2-20.5) مرگ و میرها و 7.8 ٪ DALY های NCD در سال 2019 در جمعیت ایران را به خود اختصاص داد.
مصرف دخانیات و سیگار کشیدن
مصرف دخانیات مسئولیت بار سنگین NCD ها را بر عهده دارد زیرا سه بیماری مرتبط با سیگار کشیدن عبارتند از: سرطان ریه ، بیماری انسداد مزمن ریوی و بیماری ایسکمیک قلب. سیگار کشیدن متداول ترین روش مصرف دخانیات در ایران است. با این حال ، قلیان رایج ترین شکل در زنان است. مصرف دخانیات به عنوان یکی از مهمترین عوامل خطر رفتاری بیماری‌ها در حدود 14.1 ٪ مرگ و میرها و 9.2 ٪ به دلیل NCDS در سال 2019 در ایران را به خود اختصاص داده است.
مصرف الکل
مصرف الکل هفتمین علت اصلی مرگ و میر و سال‌های زندگی تنظیم شده که توسط ناتوانی در سال 2016 در سطح جهان بود که بیشتر در گروه‌های سنی 15-49 ساله تأثیر می‌گذارد. مصرف الکل در حدود 0.7 ٪ مرگ و میر و 0.7 ٪ از DALYS نسبت به NCDS در سال 2019 در ایران مسئول بود. مصرف الکل باعث مرگ و میر 2976 نفر در سال 2019 در ایران به دلیل تمام دلایل مرگ شد. اعتقادات فرهنگی و مذهبی و طب سنتی همیشه مصرف الکل را در ایران سرکوب کرده است، اما قاچاق و تولید الکل غیرقانونی یک مشکل اصلی و منبع مصرف الکل است.
در این گزارش ، محققان وضعیت فعلی عوامل خطر NCDS و برنامه‌های اقدام ایران را برای متوقف کردن عوامل مهم خطر از جمله موارد مهم رفتاری و متابولیکی که بیشترین میزان را در بار NCD ها در ایران دارند، بررسی کردند. ثابت شده است که بهترین برنامه برای کنترل اپیدمی NCDS پیشگیری اولیه است. برنامه WHO STEP چارچوب پیشنهادی برای NCD ها و برنامه نظارت بر عوامل خطر آن‌ها است. این طرح شامل جمع آوری داده‌های مداوم برای سیاست گذاری بهتر است. ایران تجربه موفقیت آمیز از هفت دور از بررسی مراحل را دارد و چالش‌های قابل توجهی را برطرف کرده است. در نظرسنجی ایران مراحل 2016 ، تعداد کل 30،541 نفر از 30 استان تحت سه مرحله مطالعه از جمله پرسشنامه، معاینات فیزیکی و اندازه گیری‌های بیوشیمیایی رفتند. در بررسی ذکر شده، سه دسته اصلی از عوامل خطر از جمله عوامل خطر شیوه زندگی، عوامل خطر متابولیک و صدمات مورد بررسی قرار گرفت.
پایان مطلب/