به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، در یک پیشرفت چشمگیر در حوزه درمان‌های سرطان، پژوهشگران موفق به توسعه روشی نوین برای تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابله با سرطان کولورکتال متاستاتیک شده‌اند. این روش با استفاده از فناوری ویرایش ژنی CRISPR-Cas9، ژن CISH را در سلول‌هایT  بیماران هدف قرار داده و با حذف آن، توانایی این سلول‌ها را در شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی افزایش می‌دهد. ژن CISH به‌عنوان یک نقطه کنترل ایمنی درون‌سلولی عمل می‌کند که فعالیت سلول‌های T را محدود می‌سازد. حذف این ژن موجب افزایش حساسیت گیرنده‌های TCR و تقویت پاسخ ایمنی علیه تومورها می‌شود. در سال‌های اخیر، پیشرفت در فناوری‌های ویرایش ژن، به‌ویژه سیستم CRISPR-Cas9، راه را برای تحولات گسترده در درمان سرطان هموار کرده است. برخلاف روش‌های سنتی که اغلب بر پایه شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی عمل می‌کردند، اکنون پژوهشگران به‌دنبال بهره‌گیری از توان درونی سیستم ایمنی بدن برای مقابله با تومورها هستند. این تغییر رویکرد، منجر به شکل‌گیری حوزه‌ای نوظهور در علم پزشکی به نام ایمنی‌درمانی مبتنی بر ویرایش ژن شده است؛ روشی که در آن سلول‌های ایمنی بیمار به‌صورت اختصاصی بازبرنامه‌ریزی می‌شوند تا توانمندی بیشتری در شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی پیدا کنند. در این میان، حذف ژن‌های مهاری مانند CISH به‌عنوان یک استراتژی کلیدی در بهینه‌سازی عملکرد سلول‌های T مورد توجه ویژه قرار گرفته است.

جزئیات کارآزمایی بالینی و نتایج اولیه

در این کارآزمایی بالینی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال متاستاتیک که به درمان‌های استاندارد پاسخ نداده بودند، شرکت کردند. سلول‌های  Tبیماران از بافت توموری استخراج شده و با استفاده از CRISPR-Cas9، ژن CISH در آن‌ها غیرفعال شد. سپس این سلول‌های ویرایش‌شده در محیط آزمایشگاهی تکثیر و به بدن بیماران بازگردانده شدند. نتایج اولیه نشان داد که این سلول‌ها توانایی نفوذ به تومورها و مهار رشد آن‌ها را دارند. در برخی بیماران، رشد تومور متوقف شد و در دیگران، پیشرفت بیماری کندتر شد. این نتایج امیدوارکننده نشان‌دهنده ایمنی و اثربخشی بالقوه این روش در درمان سرطان‌های پیشرفته است.

مقایسه با سایر روش‌های درمانی مبتنی بر CRISPR

در مطالعات مشابه، پژوهشگران از فناوری CRISPR برای ویرایش سلول‌های T به منظور تقویت پاسخ ایمنی علیه تومورها استفاده کرده‌اند. به‌عنوان مثال، در یک مطالعه منتشرشده در مجله Nature، سلول‌های T بیماران به‌گونه‌ای ویرایش شدند که گیرنده‌های خاصی برای شناسایی تومورهای آن‌ها داشته باشند. این سلول‌ها پس از بازگرداندن به بدن بیماران، در برخی موارد موجب توقف رشد تومور شدند. با این حال، چالش‌هایی مانند انتخاب گیرنده‌های مؤثر و حفظ فعالیت سلول‌های  Tدر محیط تومور باقی مانده است.

پتانسیل حذف  CISH در تقویت پاسخ‌های ضدتوموری

غیرفعال‌سازی ژن CISH در سلول‌های T به‌عنوان یک راهکار نوین، باعث می‌شود این سلول‌ها از مهار ذاتی خود رها شوند و توانایی بیشتری در شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی داشته باشند. چنین تغییری در عملکرد سیستم ایمنی، می‌تواند به ایجاد پاسخ‌های ایمنی قوی‌تر و پایدارتر علیه تومور منجر شود. با حذف این چک‌پوینت درون‌سلولی، سلول‌های T تولید سیتوکین‌ها و اثرگذاری بر سلول‌های توموری را افزایش می‌دهند و بهتر می‌توانند در محیط‌های سرکوب‌گر توموری فعالیت کنند. این تغییر به‌طور بالقوه ظرفیت درمانی سلول‌های T را برای مبارزه با تومورهای مقاوم به درمان‌های متداول تقویت می‌کند.

ایمنی درمان در فاز اولیه کارآزمایی بالینی

در مرحله نخست این درمان، نظارت دقیق بر ایمنی روش از اهمیت بالایی برخوردار بود. شرکت‌کنندگان در کارآزمایی تحت پایش دائمی از نظر بروز واکنش‌های شدید ایمنی یا تغییرات ناخواسته ژنتیکی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیماران بدون تجربه عوارض جانبی جدی این روش را تحمل کردند و نشانه‌هایی از سمیت سیستمیک یا آسیب سلولی مشاهده نشد. تنها علائم خفیف و موقتی مانند تب و ضعف عمومی در برخی بیماران بروز کرد که به‌سرعت تحت کنترل قرار گرفت. این موضوع نشان می‌دهد که فناوری ویرایش ژن در چارچوب کنترل‌شده بالینی می‌تواند با درجه بالایی از ایمنی به کار رود و پایه‌گذار استفاده گسترده‌تر آن در آینده باشد.

افق‌های نوین در پزشکی شخصی‌سازی‌شده

ماهیت این درمان بر پایه ویرایش اختصاصی سلول‌های ایمنی هر فرد، نوید عصری تازه در پزشکی شخصی‌سازی‌شده را می‌دهد. با استخراج و مهندسی مجدد سلول‌های T از بدن خود بیمار، درمانی طراحی می‌شود که دقیقاً با ویژگی‌های زیستی و توموری همان فرد سازگار است. چنین سطحی از تطابق، احتمال موفقیت درمان را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد، اگرچه نیازمند زیرساخت‌های پیچیده و فناوری‌های پیشرفته زیست‌پزشکی است. آینده این مسیر می‌تواند به کمک یادگیری ماشینی، شبیه‌سازی‌های مولکولی و سیستم‌های خودکار بهینه‌تر شود و فرآیند درمان را سریع‌تر و قابل دسترس‌تر برای طیف وسیع‌تری از بیماران کند.

اهمیت ادامه تحقیقات در مسیر توسعه درمان

با وجود نتایج امیدوارکننده، توسعه این رویکرد نیازمند تداوم تحقیقات و گسترش دامنه کارآزمایی‌های بالینی است. بررسی اثربخشی طولانی‌مدت و ارزیابی دقیق اثرات احتمالی جانبی در بازه‌های زمانی بلندمدت از الزامات ادامه مسیر است. همچنین، ترکیب این روش با سایر شیوه‌های درمانی مانند مهارکننده‌های ایمنی یا رادیوتراپی می‌تواند اثربخشی را تقویت کند. ساختارهای حمایتی برای تولید انبوه، کاهش هزینه‌ها و تسهیل در انتقال این فناوری به مراکز درمانی مختلف نیز بخشی از چالش‌هایی است که در مسیر پیشرفت این درمان باید برطرف شود. آینده این رویکرد در گرو همکاری میان دانشمندان، صنعت زیست‌فناوری و نهادهای بهداشتی جهانی خواهد بود. اگرچه نتایج اولیه امیدوارکننده است، اما چالش‌هایی نیز وجود دارد. فرآیند استخراج، ویرایش و تکثیر سلول‌های T زمان‌بر و پرهزینه است. همچنین، شناسایی گیرنده‌های مؤثر برای هر بیمار نیاز به تحلیل‌های ژنتیکی پیچیده دارد. با این حال، پیشرفت‌های فناوری در زمینه ویرایش ژن و کشت سلولی می‌تواند این فرآیندها را سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر کند. همچنین، ترکیب این روش با درمان‌های دیگر مانند مهارکننده‌هایPD-1 می‌تواند اثربخشی آن را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

استفاده از فناوری CRISPR-Cas9 برای ویرایش ژن CISH در سلول‌های T بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال متاستاتیک، روشی نویدبخش در درمان سرطان‌های پیشرفته است. این روش با تقویت پاسخ ایمنی بدن، می‌تواند به‌عنوان یک گزینه درمانی مؤثر برای بیمارانی که به درمان‌های استاندارد پاسخ نداده‌اند، مطرح شود. با ادامه تحقیقات و بهبود فرآیندهای مرتبط، این فناوری می‌تواند به‌زودی به بخشی از درمان‌های رایج سرطان تبدیل شود. نتایج این مطالعه، پتانسیل بالای ویرایش ژنی سلول‌های ایمنی برای درمان سرطان‌های مقاوم به درمان‌های متداول را نشان می‌دهد. با توجه به ایمنی نسبی و اثربخشی اولیه، این رویکرد می‌تواند به‌عنوان یک درمان نوین در پزشکی شخصی‌سازی‌شده معرفی شود و امیدهای جدیدی برای بیماران ایجاد کند.

پایان مطلب./