به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، لنفوم‌ها سالانه بیش از 500000 بیمار جدید را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهند و منجر به بیش از 200000 مرگ در سال می‌شوند. در میان لنفوم‌های بدخیم، لنفوم‌های سلول T یک زیرگروه نسبتاً نادر و متنوع را تشکیل می‌دهند که شامل بیش از 20 نوع متمایز است. مدیریت آنها به دلیل ناهمگونی این بیماری‌ها، از اشکال کند تا تهاجمی، چالش برانگیز است. لنفوم‌های سلول T، موارد بالینی نادیده گرفته شده‌ای با گزینه‌های درمانی محدود هستند که در درجه اول شامل شیمی درمانی چند عاملی و پیوند سلول‌های بنیادی است. گزینه‌های اضافی شامل درمان هدفمند، رادیوتراپی و ایمونوتراپی است. آنتی‌بادی ضد CD30- داروی کونژوگه برنتوکسیماب ودوتین، یکی از معدود گزینه‌های درمانی هدفمند موجود است. با این حال، مزایای بالینی آن محدود است. در لنفوم‌های سلول T، میانگین مدت زمان پاسخ به مونوتراپی تنها 7.6 ماه است. علاوه بر این، نوروپاتی محیطی تجمعی یک عارضه جانبی شدید است که استفاده طولانی مدت از دارو را محدود می‌کند. علیرغم اثربخشی اولیه این درمان‌ها، لنفوم‌های پیشرفته و عودکننده، به‌ویژه انواع تهاجمی با میزان عود تا 60٪، همچنان چالش‌برانگیز هستند و نیاز به استراتژی‌های درمانی جدید را برجسته می‌کنند.

رادیوایمونوتراپی با ساطع‌کننده‌های الکترون اوژه، جایگزین امیدوارکننده‌ای برای غلبه بر این محدودیت‌های درمانی است. رادیونوکلئید درمانی با عنصر رادیواکتیو تربیوم می‌تواند به طور مؤثر با لنفوم مبارزه کند. این موضوع با نتایج امیدوارکننده آزمایش‌های انجام شده در موسسه پاول شرر PSI با همکاری بیمارستان دانشگاه برن Inselspital نشان داده شده است. محققان اکنون در حال اصلاح این نوع درمان برای انجام آزمایش‌های بالینی هستند. هر ساله تقریباً ۲۰۰۰ نفر در سوئیس به لنفوم مبتلا می‌شوند و حدود ۵۷۰ نفر از آنها بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. محققان مرکز علوم رادیودارویی PSI اکنون در حال ارائه یک درمان جدید هستند که می‌تواند به زودی شانس زنده ماندن بسیاری از مبتلایان را افزایش دهد: رادیوایمونوتراپی با نوکلئید تربیوم. ایزوتوپ رادیواکتیو تربیوم-۱۶۱ به یک آنتی‌بادی متصل شده و به جریان خون بیمار تزریق می‌شود. این آنتی‌بادی به ساختاری در بدن متصل می‌شود که به ویژه در سلول‌های لنفوم رایج است یعنی همان گیرنده CD30. این کار تربیوم رادیواکتیو را مستقیماً به محل تومور می‌آورد تا سلول‌های سرطانی را با تابش رادیواکتیو خود از بین ببرد. از سوی دیگر، اندام‌های سالم بدن در امان می‌مانند. تقریباً در یک سوم از کل بیماران مبتلا به لنفوم، سلول‌های تومور گیرنده CD30 تولید می‌کنند. در این بیماران می‌توان از درمان جدید استفاده کرد. همین امر در مورد لنفوم‌های سلول T نیز صادق است، که در آن لنفوسیت‌های T سیستم ایمنی سرطانی می‌شوند - بیماری‌ای که تاکنون درمان آن دشوار بوده است.

پرتودرمانی از درون

درمان با رادیونوکلئید در حال حاضر در عمل بالینی به خوبی تثبیت شده است. بیمارستان‌ها در حال حاضر این نوع درمان سرطان را با یک ماده رادیواکتیو متفاوت انجام می‌دهند: نوکلئید لوتتیوم-۱۷۷. این ماده برای درمان سرطان پروستات و تومورهای ناشی از سلول‌های تولیدکننده هورمون استفاده می‌شود. لوتتیوم رادیواکتیو تجزیه می‌شود تا الکترون‌های پرانرژی و پرسرعتی به نام ذرات بتا تولید کند که به طور مؤثر با تومورهای بزرگتر مبارزه می‌کنند. با این حال، سلول‌های تومور منفرد و ردیف‌های کوچک سلول‌های سرطانی از درمان با لوتتیوم-۱۷۷ طفره می‌روند و می‌توانند منجر به عود بیماری شوند. این امر این نوع درمان رادیونوکلئید را برای لنفوم نامناسب می‌کند. در این نوع سرطان، برخی از سلول‌های تومور به جای اینکه به عنوان یک تومور بزرگتر و قابل محلی شدن وجود داشته باشند، در جریان خون گردش می‌کنند.

تربیوم-۱۶۱ یک مزیت تعیین‌کننده نسبت به لوتتیوم-۱۷۷ دارد: علاوه بر ذرات بتا، الکترون‌های تبدیل و اوژه نیز منتشر می‌کند. سرپرست این تیم تحقیقاتی افزود: این تابش بردی کمتر از یک میکرومتر یا یک هزارم میلی‌متر دارد. این اندازه یک سلول تومور است. از این رو، تربیم-۱۶۱ بر محیط اطراف خود تأثیر می‌گذارد و آن را به ویژه برای درمان هدفمند تومورهای کوچک‌تر مناسب می‌کند. به عبارت دیگر می‌توانیم بگوییم، تربیم-۱۶۱ گلوله‌های دقیق‌تری شلیک می‌کند. حتی سلول‌های سرطانی منفرد در خون نیز می‌توانند بدون ایجاد عوارض جانبی شدید از بین بروند. محققان این مطالعه  همچنین می‌توانند کانون‌های کوچک تومور را که پزشکان ممکن است در آن زمان از آنها آگاه نباشند، شناسایی کنند. این ایزوتوپ نیمه عمر ۶.۹ روز دارد، به این معنی که اثر آن هر ۶.۹ روز نصف می‌شود. این یک مزیت درمان رادیونوکلئیدی است: پس از تولید دارو، می‌توان آن را بدون از دست دادن مقدار زیادی از فعالیتش در طول مسیر به بیمارستان منتقل کرد. از سوی دیگر، سطح تابش پس از درمان در یک دوره زمانی معقول به سرعت کاهش می‌یابد.

سلاحی قدرتمند علیه سلول‌های سرطانی

محققان ماده فعالی را تولید کردند که شامل تربیم-۱۶۱ و یک آنتی‌بادی علیه گیرنده CD30 است. سپس آن را در آزمایشگاه روی سه نوع سلول سرطانی که گیرنده‌های CD30 تولید می‌کنند، آزمایش کردند. آنها دریافتند که بسته به نوع سلول، این ماده دو تا ۴۳ برابر در کشتن سلول‌های سرطانی نسبت به ماده مشابه با استفاده از لوتتیوم-۱۷۷ مؤثرتر است. آزمایش‌های بیشتر نشان داده است که این به این دلیل است که داروی مبتنی بر تربیم باعث آسیب شدیدتری به DNA در سلول سرطانی می‌شود که خود سلول قادر به ترمیم آن نیست. سپس محققان این دارو را روی موش‌های مبتلا به سرطان آزمایش کردند. این مطالعه به محققان نشان داد که این ماده در کجای بدن تجمع می‌یابد و آیا واقعاً به تومورها می‌رسد یا خیر. این ماده در واقع ترجیحاً توسط بافت تومور جذب می‌شد. به طور متوسط، موش‌هایی که با تربیم-۱۶۱ درمان شدند، دو برابر بیشتر از همتایان خود که داروی لوتتیوم-۱۷۷ به آنها تزریق شده بود، زنده ماندند. برخی از موش‌ها حتی پس از درمان کاملاً عاری از سرطان شدند.

در مسیر آزمایش‌های بالینی

تربیم-۱۶۱ در حال حاضر به عنوان یک داروی ضد سرطان در چندین آزمایش بالینی آزمایش می‌شود؛ محققان  اکنون آن را به عنوان یک درمان بالقوه برای لنفوم بررسی کرده‌اند. نتایج محققان نشانه خوبی است که این ماده می‌تواند در برابر لنفوم در انسان نیز مؤثر باشد.. این تیم تحقیقاتی همچنین قصد دارد دارو را بیشتر بررسی و بهینه کند تا در آینده بتوان آن را تجاری‌سازی و روی انسان آزمایش کرد.

پایان مطلب./