به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، قارچ گانودرما لوسیدوم، که در طب سنتی آسیایی به «قارچ ریشی» یا «قارچ جاودانگی» معروف است، قرن‌هاست که به دلیل خواص دارویی‌اش مورد توجه قرار گرفته است. این قارچ که در مناطق گرم و مرطوب آسیا رشد می‌کند، به دلیل ترکیبات فعال زیستی مانند پلی‌ساکاریدها، تری‌ترپنوئیدها و لیپیدهای اسپور، در درمان‌های سنتی برای تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و حتی افزایش طول عمر استفاده شده است. اما در سال‌های اخیر، تحقیقات علمی مدرن پرده از پتانسیل‌های جدیدی از این قارچ برداشته است، به‌ویژه در ارتباط با سلول‌های بنیادی و کاربردهای آن در پزشکی.

سلول‌های بنیادی چیستند؟

سلول‌های بنیادی سلول‌هایی با توانایی منحصربه‌فرد برای تبدیل شدن به انواع مختلف سلول‌های بدن هستند. این سلول‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سلول‌های بنیادی جنینی و سلول‌های بنیادی بالغ. سلول‌های بنیادی بالغ، مانند سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) که در مغز استخوان یافت می‌شوند، نقش مهمی در ترمیم بافت‌ها و بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده ایفا می‌کنند. این سلول‌ها به دلیل توانایی‌شان در بازسازی و تعدیل سیستم ایمنی، در درمان بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و اختلالات خودایمنی مورد توجه قرار گرفته‌اند.

اما سلول‌های بنیادی در برابر عواملی مانند شیمی‌درمانی یا استرس‌های محیطی آسیب‌پذیرند. شیمی‌درمانی، اگرچه برای از بین بردن سلول‌های سرطانی ضروری است، می‌تواند به سلول‌های بنیادی سالم آسیب برساند و فرآیندهایی مانند هماتوپوئز (تولید سلول‌های خونی) را مختل کند. اینجاست که گانودرما وارد صحنه می‌شود و تحقیقات جدید نشان می‌دهند که این قارچ می‌تواند به حفاظت و بهبود عملکرد سلول‌های بنیادی کمک کند.

گانودرما و حفاظت از سلول‌های بنیادی در برابر شیمی‌درمانی

یکی از مطالعات اخیر، منتشرشده در یک مجله علمی، نشان داده است که لیپیدهای استخراج‌شده از اسپور قارچ گانودرما می‌توانند آسیب‌های ناشی از شیمی‌درمانی را بر سلول‌های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان و فرآیند هماتوپوئز کاهش دهند. در این مطالعه، محققان اثرات داروهای شیمی‌درمانی مانند دوکتاکسل، سیس‌پلاتین و ۵-فلورواوراسیل (۵-FU) را بررسی کردند. این داروها، که به‌طور گسترده در درمان سرطان استفاده می‌شوند، اغلب عوارض جانبی شدیدی مانند کاهش تولید سلول‌های خونی و آسیب به سلول‌های بنیادی دارند.

نتایج این پژوهش نشان داد که لیپیدهای اسپور گانودرما با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، به محافظت از سلول‌های بنیادی مزانشیمی کمک می‌کنند. این ترکیبات با تنظیم مسیرهای سیگنالینگ سلولی، از مرگ سلولی (آپوپتوز) جلوگیری کرده و به بازسازی سلول‌های خونی آسیب‌دیده کمک می‌کنند. این یافته‌ها می‌توانند راه را برای توسعه درمان‌های مکمل هموار کنند که عوارض جانبی شیمی‌درمانی را کاهش داده و کیفیت زندگی بیماران سرطانی را بهبود بخشند.

به گفته محققان، این ویژگی گانودرما می‌تواند به‌ویژه برای بیمارانی که تحت درمان‌های طولانی‌مدت شیمی‌درمانی هستند، مفید باشد. با حفظ سلامت سلول‌های بنیادی، بدن بهتر می‌تواند با اثرات منفی درمان مقابله کند و فرآیندهای بازسازی طبیعی خود را حفظ نماید.

کاهش پیری سلولی با عصاره گانودرما

مطالعه دیگری که در این زمینه انجام شده، به بررسی اثر عصاره گانودرما لوسیدوم بر پیری سلولی در سلول‌های فولیکول موی انسان پرداخته است. پیری سلولی، که به‌عنوان سنسختی (senescence) شناخته می‌شود، فرآیندی است که در آن سلول‌ها توانایی تقسیم و بازسازی خود را از دست می‌دهند. این پدیده در اثر عواملی مانند استرس اکسیداتیو، التهاب یا هورمون‌هایی مانند هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین (CRH) رخ می‌دهد که در پاسخ به استرس ترشح می‌شود.

در این پژوهش، محققان دریافتند که عصاره گانودرما می‌تواند پیری سلولی ناشی از CRH را در سلول‌های فولیکول مو کاهش دهد. این اثر به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی پلی‌ساکاریدها و سایر ترکیبات فعال در گانودرما است. این یافته‌ها به‌ویژه در زمینه سلامت پوست و مو اهمیت دارند، زیرا پیری سلولی می‌تواند به ریزش مو و کاهش کیفیت پوست منجر شود.

ارتباط این موضوع با سلول‌های بنیادی در این است که فولیکول‌های مو حاوی سلول‌های بنیادی خاصی هستند که برای رشد و بازسازی مو ضروری‌اند. حفظ سلامت این سلول‌های بنیادی می‌تواند به بهبود رشد مو و حتی پیشگیری از بیماری‌هایی مانند آلوپسی (ریزش موی غیرطبیعی) کمک کند. گانودرما با کاهش استرس اکسیداتیو و تقویت این سلول‌ها، می‌تواند به‌عنوان یک مکمل طبیعی در محصولات مراقبت از پوست و مو مورد استفاده قرار گیرد.

گانودرما و مبارزه با سرطان دهان

مطالعه سوم به بررسی اثرات پلی‌ساکاریدهای گانودرما لوسیدوم در ترکیب با ۵-فلورواوراسیل (۵-FU) بر توموریژنیسیته سلول‌های سرطان دهان (OSCC) پرداخته است. سرطان دهان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در جهان است و درمان آن اغلب با چالش‌هایی مانند مقاومت دارویی و عوارض جانبی شدید همراه است. این مطالعه نشان داد که پلی‌ساکاریدهای گانودرما می‌توانند اثربخشی ۵-FU را در مهار رشد سلول‌های سرطانی افزایش دهند.

در آزمایش‌های انجام‌شده بر روی سلول‌های SCC-9 (یک خط سلولی سرطان دهان)، پلی‌ساکاریدهای گانودرما باعث کاهش تشکیل کلونی‌های سرطانی و توانایی سلول‌ها برای مهاجرت شدند. این اثرات به کاهش بیان ژن‌های مرتبط با تهاجم و تکثیر سلول‌های سرطانی نسبت داده شد. نکته جالب این است که این ترکیبات نه‌تنها اثربخشی دارو را افزایش دادند، بلکه دوز موردنیاز ۵-FU را کاهش داده و در نتیجه عوارض جانبی آن را کم کردند.

این مطالعه به‌طور غیرمستقیم به سلول‌های بنیادی سرطانی (CSCs) اشاره دارد، که زیرمجموعه‌ای از سلول‌های سرطانی با توانایی بازسازی و مقاومت در برابر درمان هستند. پلی‌ساکاریدهای گانودرما با مهار این سلول‌ها، می‌توانند به کاهش احتمال بازگشت سرطان کمک کنند. این ویژگی گانودرما آن را به یک کاندیدای بالقوه برای درمان‌های ترکیبی در سرطان تبدیل می‌کند.

چرا گانودرما مهم است؟

تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که گانودرما به دلیل ترکیبات فعال زیستی‌اش، پتانسیل بالایی در حمایت از سلول‌های بنیادی و بهبود درمان‌های پزشکی دارد. این قارچ می‌تواند از طریق مکانیسم‌های زیر عمل کند:

1. محافظت از سلول‌های بنیادی: با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، گانودرما می‌تواند به حفظ سلامت سلول‌های بنیادی مزانشیمی و دیگر انواع سلول‌های بنیادی کمک کند.
2. تقویت درمان‌های ضدسرطان: ترکیب گانودرما با داروهای شیمی‌درمانی می‌تواند اثربخشی درمان را افزایش دهد و عوارض جانبی را کاهش دهد.
3. کاهش پیری سلولی: با مهار فرآیندهای پیری سلولی، گانودرما می‌تواند به حفظ عملکرد سلول‌های بنیادی در بافت‌هایی مانند پوست و مو کمک کند.

نگاه به آینده

پژوهش‌های مرتبط با گانودرما و سلول‌های بنیادی هنوز در مراحل اولیه هستند و نیاز به مطالعات بالینی بیشتری دارند. بااین‌حال، نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده‌اند. به گفته پروفسور جان یو از دانشگاه کالیفرنیا (منبع: مقاله‌ای در مجله Nature، ۲۰۲۳)، ترکیبات طبیعی مانند پلی‌ساکاریدهای گانودرما می‌توانند به‌عنوان مکمل‌هایی ایمن در درمان‌های مدرن استفاده شوند، به‌ویژه در زمینه پزشکی بازساختی که سلول‌های بنیادی نقش کلیدی دارند.

علاوه بر این، سازمان بهداشت جهانی (WHO) در گزارش سال ۲۰۲۴ خود به افزایش استفاده از طب مکمل و سنتی در کنار پزشکی مدرن اشاره کرده و گانودرما را به‌عنوان یکی از گیاهان دارویی با پتانسیل بالا معرفی کرده است. این امر نشان‌دهنده پذیرش جهانی رو به رشد این قارچ در تحقیقات پزشکی است.

نتیجه‌گیری

قارچ گانودرما لوسیدوم با خواص بی‌نظیر خود، از محافظت از سلول‌های بنیادی در برابر آسیب‌های شیمی‌درمانی گرفته تا کاهش پیری سلولی و تقویت درمان‌های ضدسرطان، به‌عنوان یک ابزار قدرتمند در پزشکی مدرن ظهور کرده است. این قارچ نه‌تنها در طب سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه در تحقیقات علمی نیز به‌عنوان یک مکمل بالقوه برای بهبود سلامت و کیفیت زندگی بیماران شناخته می‌شود. با ادامه تحقیقات، ممکن است گانودرما به یکی از ستون‌های اصلی در درمان‌های مبتنی بر سلول‌های بنیادی تبدیل شود، و این نویدبخش آینده‌ای روشن در پزشکی بازساختی است.

پایان مطلب./