دکتر مسعود وثوق، پزشک و دانش آموخته دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی و عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان در گفت و گو با خبرنگار سایت خبری " بنیان " در ابتدا از خدمات کلینیک ارتوپدی گفتند: یک کلینیک پر مراجعه مرکز سلول درمانی کلینیک ارتوپدی است. به عنوان مثال بیماری های استئوآرتریت زانو یا کندگی زانو و آستئوآرتریت لگن و آستئوآرتریت کتف در شکستگی های وسیع استخوانی که احتمال جوش خوردگی استخوان بسیار پایین است و هیچ دارویی برای این بیماران وجود ندارد، در این درمانگاه معالجه می شوند، بهترین روش درمانی برای این بیماران استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی است.
مزوستروسل
برای بیماران مراجعه کننده به کلینیک ارتوپدی، محصولی از سلول های بنیادی مزانشیمی به نام مزوستروسل که فاز های بالینی 1،2 و3 را زیر نظر سازمان غذا و دارو طی کرده است، به کار گرفته می شود. هم اکنون این محصول در حال آماده سازی برای لیست شدن در فهرست محصولات سلولی دارویی کشور است. محصول مزوستروسل سلول های بنیادی مزانشیمی اتولوگی است که از از مغز استخوان بیمار دریافت می شود، سپس کشت داده می شوند و زیاد می شوند، بعد از آنکه تعداد سلول ها در آزمایشگاه به عدد مورد نظر رسید به خود بیمار برگردانده می شود.
سلول های بنیادی مزانشیمی آلوژن
در ادامه مدیر این مرکز آسیب غضروف را یکی از ناراحتی های شایع در جامعه دانست، بنابراین در خصوص دلایل تولید محصول سلولی جایگزین اینطور توضیح دادند که: با توجه به مشکلات تهیه سلول های بنیادی مزانشیمی اتولوگ، طی دوسال اخیر سعی کردیم برای بیماری استئوآرتریت زانو به سمت استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی آلوژن برویم. در این زمینه ما یک طرح کارآزمای بالینی را با همکاری بیمارستان شفا یحیائیان که یکی از مراکز اصلی ارتوپدی کشور است آغاز کردیم که نتایج آن متعاقبا اعلام می گردد. اخیرا نیز شرکت سل تک فارمد توانسته است از سازمان غذا و دارو، مجوزGMP را برای تولید محصول حاوی سلول های بنیادی مزانشیمی آلوژن دریافت کند. در خصوص رده سنی مورد پذیرش برای این طرح اظهار داشتند که با توجه به اینکه ضایعات عموما در سنین بالا اتفاق می افتد برای این طرح محدودیت سنی نداریم. وثوق درباره هزینه های انجام سلول درمانی ضایعات مفصلی گفت: اگر این روش بتواند کارایی خود را به اثبات برساند در ادامه امیدواریم شرکت های بیمه ای نیزبتوانند این زمینه را حمایت کنند تا افرادی که نیاز به سلول درمانی یا کشت غضروف دارند از این خدمات بهره مند شوند.
سلول های بنیادی مزانشیمی وارتوسل
در خصوص دیگر طرح های کلیدی انجام شده در این زمینه گفتند: طرح دیگری با استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی وارتوسل به سمت درمان بیماری استئوآرتریت زانو رفتیم و تواننستیم با تزریق موضعی این سلول ها به زانوی بیمار، نتایج ارزشمندی را کسب کنیم،در این نتایج دیده شده که این سلول ها می توانند جایگزین مناسبی برای محصولات اتولوگ در این حوزه باشند. این کار را با هکاری شرکت سل تک فارمد و شرکت فنآوری بن یاخته های رویان انجام دادیم.
PRP درمانی
کار دیگری که هم اکنون در حال انجام است، استفاده از PRP اتولوگ خود بیمار است زیرا برخی از بیماران شرایط سلول درمانی برای استئوآرتریت زانو را ندارند، در این کار پلاسمای غنی از پلاکت خود بیمار را به منطقه ای که پلاکت خونی فراوانی دارد تزریق می کنند، بنابراین برای انجام تزریق PRP به بیماران با همکاری شرکت بن یاخته های رویان، کلینیک راه اندازی کردیم که درحال حاضر در حال خدمت به بیماران است.
استفاده از سلول درمانی برای بهبود بیماری های کبد و گوارش
در ادامه رييس مركز سلول درماني پژوهشگاه رويان درباره دیگر طرح های درحال اجرا در این مرکز گفت: مطالعه کبد هنوز در حال انجام است، برای درمان بیماری های کبدی نیز این مرکز همراه با محققین جهانی با استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی و سلول های بنیادی خون ساز جداشده از مغز استخوان، کارآزمایی های بالینی متعددی را از سال های 2010 تا 2016 انجام داده است.
فواید سلول درمانی برای بیماران
تمام گزارش های جهانی حاکی ازآن است که استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی و سلول های بنیادی خون ساز می تواند برای بیماران کبد بهبودی گذرایی را حاصل کند. در واقع این نوع سلول درمانی بیشتر برای افرادی که در لیست انتظار پیوند هستند موثر است زیرا این امر از روند پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و موجب می شود بیمار فرصت بیشتری برای زندگی داشته باشد. به بیانی ساده تروثوق هدف از این طرح را تاخیر انداختن زمان پیوند عنوان کرد و گفـت : این روش بیشتر پلی است برای کسانی که قرار است پیوند شوند و می تواند پیوند را به تاخیر اندازد. از این روش انتظار نداریم که بهبود کبد را داشته باشیم بلکه فقط زمان دریافت پیوند را طولانی تر می کنیم.
سلول های بنیادی مزانشیمی آلوژن و کبد چرب
در ادامه اینطور توضیح دادند که در زمینه بیماری های کبد و گوارش نیز ما به این نتیجه رسیدیم که برای سلول درمانی، استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی اتولوگ گزینه مناسبی نیستند و بهتر است از سلول های بنیادی مزانشیمی آلوژن استفاده کنیم. در این زمینه به زودی قرار است برای بیماری کبد چرب مطالعه بالینی جدیدی را با همکاری مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران و مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی بهشتی آغاز کنیم. زیرا این بیماری بیماری مبتلا به جامعه است که در حدود 38 درصد مردم درگیر این بیماری هستند. نکته بسیار مهم در خصوص این بیماری آن است که عوارض کبد چرب، فقط کبد را درگیر نمی کند، بلکه بیشتر افرادی که کبد چرب دارند، می توانند مستعد ابتلا به سکته های قلبی و مغزی شوند.
سلول های بنیادی مزانشیمی آلوژن و PSC
طرح دیگری را نیز با دانشگاه علوم پزشکی بهشتی در خصوص درمان بیماری PSC(کلانژیت اسکلروزان اولیه) آغاز کردیم زیرا این بیماری در بین مردم نسبتا فراگیر است. در واقع این یک بیماری خود ایمنی است که به کانال های صفراوی داخل و خارج کبد آسیب می رساند . این آسیب ناشی از سلولهای ایمنی است که به سلولهای مجاری صفراوی حمله کرده و از عملکرد طبیعی آنها جلوگیری می کند. این بیماری نزدیکی زیادی با بیماری التهاب روده یا IBD دارد و بیشتر در مردان جوان و میانسال رخ می دهد. بنابراین باید بدانیم PSC عوارض متعددی دارد. که مهمترین آن سیروز کبد است. تمامی این بیماری ها مربوط به کبد و گوارش با توجه به تغییر الگوی سبک زندگی و تغدیه ایجاد شده اند.
وثوق در آخر گفتند امیدواریم بتوانیم با همکاری و حمایت سازمان های ذی ربط، این شیوه درمانی نوین را برای درمان بیماران پیش ببریم.
پایان مطلب/