«دکتر مرتضی ایزدی» متخصص بیماری‌های عفونی، آلرژی و ایمونولوژی، عضو هیأت علمی و استاد تمام دانشگاه بقیه‌الله در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان در ابتدا به توضیحاتی درخصوص انواع روش‌های درمانی اتخاذ شده برای مقابله و درمان ویروس کرونا پرداختند: در ابتدای شروع بیماری، به دلیل اینکه برای این بیماری راهکار درمانی قطعی وجود نداشت، انواع روش‌های درمانی ارائه شد؛ زیرا می‌بایست در این بیماری، هم پیشگیری از ابتلا به ویروس در نظر گرفته می‌شد و هم مکانیسم عملکردی ویروس و هم مکانیسم‌های بدن برای مقابله با ویروس مورد ملاحظه قرار می‌گرفت. نکته مهمی که می بایست در درمان لحاظ می‌شد، تشخیص به موقع بیماری و زمان بکارگیری شیوه درمانی موثر بود؛ مثلا در بحث استفاده از دارو اگر به موقع و در زمان اختصاصی براساس مرحله بیماری تجویز و استفاده نمی‌شد، نه تنها موثر نبود، بلکه احتمال عوارض شدیدتر و حتی مرگ نیز وجود داشت. داروی مهمی که توسط تیم پزشکی بیمارستان‌ بقیه‌الله در همان اوایل کرونا و پس از تحقیقات علمی مورد تجویز قرار گرفت، استفاده از کورتیکواستروئیدها بوده است که عملکرد درمانی کاملا عکس با بیماری آنفولانزا دارا بود. همچنین، اوایل برای ورود به پروتکل درمانی شبهاتی وجود داشت، اما اکنون در پروتکل درمانی به عنوان یک داروی موثر برای این بیماری تجویز می‌شود.

عوارض پس از کرونا در افراد با شدت ابتلا مختلف فرق دارد

 ایزدی در ادامه به بیان توضیحاتی درخصوص عوارض پس از کرونا پرداخته و بیان نمودند: برای مثال ازجمله عوارضی که پس از ابتلا به کرونا در افراد دیده شده است، می‌توان به اختلالات عصبی، افسردگی، اختلالات خواب، عوارض پوستی، اختلالات قلبی و ریوی و اختلالات خونی اشاره نمود. هرچه پیش میرویم، این علائم با شدت بیشتری در افراد مبتلا آشکار می‌شود، حتی به تازگی ثابت شده که این علائم، الزاما با شدت ابتلا به بیماری ارتباطی ندارند؛ به گونه‌ای که ممکن است شدت عوارض در فرد مبتلا به کرونای خفیف و یا بدون علامت هم‌ دیده شود که به آن سندرم‌کووید مزمن یا کووید طولانی (long COVID) گفته می‌شود.

روش درمانی ازن تراپی

ایشان در ادامه، در خصوص روش جدید ازن درمانی اظهار نمودند: در بیمارستان بقیه‌الله روش‌های درمانی بسیاری انجام شد که نتایح خوبی هم به دنبال داشتند؛ به عنوان مثال، روش درمانی پلاسما هایپر ایمیون‌، هموپرفیوژن، و یا روش درمانی دیگری که مسئولیت آنرا اینجانب به عهده داشتم، روش ازن درمانی بود که در کشورهایی مانند آمریکا، اسپانیا، ایتالیا، آلمان و حتی چین این روش درمانی مورد استفاده است، اما در خاورمیانه تنها کشور ما توانسته است بیشتر از سایر کشورها از این روش برای درمان بیماران استفاده کند. در این شیوه که یک روش کمک درمانی است، از راهنمایی و همکاری سایر اساتید امر در کشورهای اسپانیا، ایتالیا و آلمان ‌استفاده کردیم و بنابراین به یاری خدا توانستیم با مطمئن ترین و سالم ترین روش کار را آغاز نموده و به نتیجه برسانیم.

ازن تراپی چیست

ایزدی همچنین درخصوص شیوه درمانی ازن تراپی اظهار کردند: این نوع از درمان به شیوه‌های پزشکی که از گاز ازن به روش‌های مختلف در درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند، اشاره دارد. این گاز بی‌رنگ از سه‌ اتم اکسیژن تشکیل شده است. در جو فوقانی، لایه‌ای از گاز اوزون زمین را در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت می‌کند.

کارکردها و اثرات بالینی روش ازن تراپی در انواع بیماری‌ها

ایزدی در ادامه با شرح توضیحاتی در خصوص کارکردهای روش ازن تراپی بیان نمودند: باتوجه به غلظت انتخاب شده و روش تجویز، ازن می تواند اثرات متفاوتی ایجاد کند. در پزشکی مهم ترین این موارد به شرح زیر است:

۱. اثر ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس

هنگام استفاده خارجی به صورت مخلوط گازی یا محلول حاوی ازن، توصیه میشود از دوز بالای ازن به منظور ایجاد اثرات اکسیداتیو مستقیم روی غشای میکروارگانیسم‌ها استفاده شود. ازن میتواند همه انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و پروتوزوآها را از بین ببرد. خصوصا باکتری‌های گرم مثبت و میکروارگانیسم‌های کیسول‌دار که به دلیل داشتن لایه لیپیدی، به اکسیداسیون حساس هستند. استفاده از دوز درمانی ازن باعث تخریب باکتری ها می‌شود که به شکل غیرمستقیم موجب فعال شدن سیستم ایمنی غیراختصاصی و همچنین ایمنی سلولی و هومورال می‌گردد. برخی محققین معتقدند که ازن باعث اکسیداسیون ناقص رسدیتورهای (گیرنده‌ها) ویروس‌ها میشود که موجب میشود ویروس‌ها نتوانند به سلول‌های هدف خود متصل شوند. به علاوه، برخی بر این باورند که این گاز باعث مهار آنزیم تران کرییتاز معکوس (آنزیم رونویسی) ویروس HIV و تخریب این ویروس میشود. با این وجود اثر ازن روی HIV در دست تحقیق است و هنوز اثبات نشده است.

۲. اثر ضد التهابی

ازن قادر به اکسید کردن ترکیبات دارای پیوند دوگانه، آراشیدونیک اسید و مشتقات آن (خصوصا پروستاگلاندین‌ها) می باشد. این عوامل بیولوژیک (زیستی) باعث ایجاد اثرات التهابی می شوند. بعلاوه، ازن قادر به تنظیم واکنش‌های متابولیک در بافت‌های ملتهب نیز می باشد که شاید بتوان تأثیر ازن تراپی در بهبود علائم آسم را به این موضوع نسبت داد.

۳. اثر ضد درد

با اکسید کردن محصولات حاصل از لیز (تجزیه) آلبومین (آلگوپیتیدها)، ازن باعث کاهش درد می شود. این فرآیند هم از طریق اثر بر پایانه‌های عصبی و هم از طریق نرمال نمودن شرایط سیستم آنتی اکسیدان و کاهش محصولات سمی حاصل از پراکسیداسیون لیپیدها رخ میدهد.

۴. اثر سم زدایی

این اثر از طریق اصلاح و فعال سازی مکانیسم‌های سم زدایی در بافت کبد و کلیه اتفاق می افتد.

۵. فعال سازی فرآیندهای وابسته به اکسیژن

ازن باعث افزایش مقدار اکسیژن آزاد و محلول خون و تشدید عملکرد آنزیم‌های مسئول کاتالیز اکسیداسیون هوازی و در نهایت افزایش تولید انرژی سلولی (ATP) می گردد.

۶. بهینه سازی سیستم‌های پیش اکسیداتیو و آنتی اکسیداتیو

یکی از اثرات ازن تراپی سیستمیک به صورت ترکیب خون با ازن-اکسیژن طی فرآیندی خارج از بدن و تزریق مجدد آن به فرد که هموتراپی ماژور نام دارد، انجام می شود. این فرآیند از طریق بالانس کردن میزان محصولات حاصل از پراکسیداسیون لیپیدها و نیز آنتی اکسیداسیون‌ها صورت می گیرد که نتیجه آن بهینه سازی سیستم‌های پیش اکسیداتیو و آنتی اکسیداتیو است. در پاسخ به ازن، فعالیت سه سیستم آنتی اکسیدانی شامل سیستم‌های Catalase ، ) Superoxide Dismutase ( SOD و Glutation Peroxidase افزایش می یابد. در اثر بازگشت فعالیت هوازی، میزان  NADH2و NADPH2 نیز بالا می‌رود. هنگامی که از دوز بالای ازن استفاده میشود، بطور حتم باید از داروهای آنتی اکسیدان مکمل نیز استفاده نمود.

۷. اثر روی هموستاز (قابلیت انعقاد خون)

میزان تاثیرگذاری روی هموستاز بستگی به دوز تجویز شده دارد. استفاده از دوزهای بالا جهت استعمال خارجی موجب افزایش انعقادپذیری می شود؛ در حالی که تزریق دوز‌های پایین ازن سبب کاهش انعقادپذیری و افزایش فعالیت ترومبولیتیک می‌گردد.

۸. اثرات تنظیمی بر سیستم ایمنی

تأثیر ازن بر سیستم ایمنی بر اساس واکنش آن با لایه لیپیدی غشای سلول‌ها و وابسته به دوز می‌باشد. غلظت پایین ازن باعث تجمع ازنیدها بر روی غشای فاگوسیت‌ها میشود که این مسأله موجب افزایش تولید سیتوکین‌هایی از کلاس‌های مختلف می گردد. درنهایت فعالیت سیستم ایمنی غیراختصاصی و نیز ایمنی سلولی و هومورال این روش در درمان اختلالات ثانویه سیستم‌های ایمنی و سرطان استفاده می‌شود .غلظت بالای ازن نیز از مکانیسم مشابهی تبعیت می‌کند، ولی به علت تجمع محصولات ناشی از پراکسیداسیون لیپیدها و مواد سمی، سنتز سیتوکین‌ها دچار اختلال می شود و لذا فعالیت لنفوسیت‌های T-Helper و درنهایت لنفوسیت‌های B و تولید گاماگلوبولین توسط آنها مختل می گردد. از این اثر میتوان در درمان بیماری‌های خود ایمنی مثل آرتریت روماتوئید و اسکلرودرمی، پسوریازیس و... کمک گرفت.

نتایج حاصل از روش ازن درمانی

ایزدی نتایج ازن تراپی در بیماران کووید را به این صورت شرح دادند: در این روش ما سه دسته بیماران با شدت  متوسط، شدید و بحرانی یا کریتیکال را مورد مطالعه و درمان قرار دادیم؛ بدین صورت که پس از اخذ مجوزهای لازم ‌از جمله کمیته اخلاق و IRCT از طریق بکارگیری گاز ازن به روش هموتراپی با غلظت‌ها و حجم ‌متفاوت و در ترکیب با حجم‌های معین ‌از خون بیماران که این میزان‌ها  براساس شدت و مرحله بیماری و بررسی فاکتورهای خاصی ازجمله فاکتورهای التهابی و سطح سیتوکین‌های خون بیمار، روش و دوز درمان و تعداد جلسات درمان مشخص می‌گردد. نهایتا  نتایج درمانی نیز به گونه ای بود که برای افراد با شدت متوسط بیماری نتیجه نهایی از نظر مرگ ومیر صفر و از نظر شانس بستری در بخش‌های ویژه کمتر از ۴درصد و برای افراد با بیماری شدید و بحرانی که در بخش‌های ویژه بستری بودند، بهبودی در مواردی دارای انتخاب صحیح برای دریافت این درمان علاوه بر کاهش قابل توجه مرگ و میر (۵۵درصد در مقابل ۲۵درصد) در بیماران بستری در ICU و افزایش پایدار اشباع اکسیژن شریانی با کاهش مدت زمان بستری هم تا حدود نزدیک به 50 درصد همراه بود.

همکاری بیش از 15 متخصص در زمینه‌های متفاوت

ایشان همچنین، درخصوص تیم همراه در این روش درمانی بیان نمودند: در این مسیر، بیش از 15 متخصص در زمینه‌های متفاوت همکاری داشتند. این روش درمانی حاصل یک کار تیمی بزرگ بود که در آن اساتید مختلفی در زمینه‌های تخصصی مختلف مانند ریه، بیهوشی، نفرولوژی، عفونی، فارماکولوژی بالینی، روماتولوژی، خون و   ICU و... با ما همکاری کردند. علاوه بر پزشکان، پرستاران زیادی نیز در این راه ما را یاری نمودند. در این راستا  مرکز ازن تراپی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله توانست با استفاده از این روش درمانی 600 بیمار را به صورت کاملا رایگان‌ تحت درمان قرار دهد.

استفاده از روش ازن درمانی برای درمان عوارض بعد از ابتلا به ویروس کرونا

ایزدی در ادامه صحبت‌های خود، در خصوص اهمیت این روش افزودند: در حال حاضر، استفاده از این روش برای درمان عوارض بعد از کرونا نیز به کار گرفته می شود، خصوصا برای افرادی که دچار عارضه وابستگی شدید به اکسیژن شده بودند و عملا زندگی بدون اکسیژن کمکی برای این بیماران مقدور نبوده و یا دارای محدودیت بود، استفاده از این روش توانست به میزان 95 درصد بهبودی را به این افراد بازگرداند و زندگی بدون دستگاه‌های اکسیژن ساز کمکی و یا کپسول‌های اکسیژن را دوباره تجربه نمایند و ‌«سلامی دوباره به زندگی» عادی این بیماران به لطف الهی هدیه گردید.

سخن پایانی

سخن آخر اینکه، روش ازن درمانی تنها باید توسط افراد ماهر و یا تحت نظارت اساتید دوره دیده بویژه در بیماری‌های حساس مثل کرونا و در مراکز دارای صلاحیت بکار رود. درخصوص اهمیت این موضوع باید تاکید کرد که در این روش درمانی مراجعه به مراکز دارای قابلیت  ازن تراپی توصیه می‌شود، زیرا تجویز میزان گاز ازن و تشخیص نوع و زمان شروع بیماری خیلی مهم است. بنابراین در این روش باید مجوز اخلاق پزشکی و پروتکل‌های درمانی تحقیقاتی رعایت شود. امیدواریم که این درمان بتواند به عنوان خدمتی ماندگار در اختیار تمامی بیماران این مرز و بوم قرار گیرد.

پایان مطلب/.