ترميم زخم و سوختگي با سلول‌هاي بنيادي «فوليكول مو» در فاز حيواني
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران از موفقيت طرح ترميم زخم‌ها به ويژه در ضايعات ناشي از سوختگي با استفاده از سلول‌هاي بنيادي در فاز حيواني خبر داد و گفت: اين طرح در درمان زخم پاي ديابتي نيز كاربرد دارد.
امتیاز:
به گزارش بنیان؛ دكتر مليحه نوبخت، متخصص آناتومي در گفتوگو با خبرنگار پژوهشي ايسنا منطقه دانشگاه علوم پزشكي تهران، اظهار كرد: طرح جداسازي سلول‌هاي بنيادي در ناحيه بالج فوليكول مو براي نخستين بار در كشور انجام شده و در دنيا هم كار جديدي است.
وي با بيان اين‌که 10 سال روي اين طرح كار شده است، افزود: در ايران نيز نمونه‌اي به عنوان منبع سلول‌هاي بنيادي نداشتيم كه نتايج مطالعات ما به عنوان اولين نمونه به ثبت رسيد.
عضو هيات علمي گروه آناتومي دانشگاه علوم پزشكي تهران با تاكيد بر نقش اساسي سلول‌هاي بنيادي در دانش امروز گفت: با وجود اهميت موضوع، تحقيقاتي با بازدهي و كارايي بالا در اين زمينه نداريم، از اين رو تعداد زيادي از مطالعات در دنيا و به تبع آن در ايران با محوريت سلول‌هاي بنيادي انجام مي‌شود.
نوبخت خاطرنشان كرد: هشت سال پيش براي ترميم ضايعات پوستي ناشي از سوختگي بر آن شديم كه از پتانسيل سلول‌هاي بنيادي در اين حوزه استفاده كنيم. با بررسي‌هاي انجام شده دريافتيم مي‌توان سلول‌هاي پوستي را از «فوليكول مو» ايجاد كرد چرا كه فوليكول مو قابليت تمايزپذيري به انواع سلول‌هاي بنيادي را دارد.
نوبخت در تشريح اين طرح گفت: در مرحله اول، دو ماه طول كشيد تا سلول‌هاي مد نظر از بالج به نورون تبديل شوند كه اين مدت طولاني بود، چرا كه حداكثر زمان براي ترميم پوست ناشي از سوختگي 10 روز است.
وي ادامه داد: ما در اين طرح از خود فرد سلول بنيادي را دريافت و پس از كشت مجدد به بيمار تزريق مي‌كنيم كه از بروز عفونت جلوگيري كرده و با امنيت بيشتري همراه خواهد بود.
نوبخت، سرعت بالاي تكثير را از ويژگي‌هاي مهم و ارزشمند فوليكول مو دانست و افزود: اين سلول قدرت نگهداري پديده نشان‌دار شدن را دارد كه موجب مي‌شود پس از كشت بتوان آن را رديابي كرد.
وي تصريح كرد: در اين مطالعات از سلول‌هاي بنيادي‌اي استفاده مي‌كنيم كه در بالج فوليكول مو وجود دارد و به علت ارتباطي كه با سلول‌هاي بنيادي كراتينوسيدهاي بين فوليكولي دارند، مهم است. اين مساله باعث مي‌شود بالج را از بقيه سلول‌هاي بنيادي فوليكول مو جدا كنيم و ميان سلول‌هاي بنيادي بالج فوليكول مو و سلول‌هاي بنيادي كراتينوسيدهاي بين فوليكولي مو ارتباط برقرار و از آن استفاده كنيم.
نوبخت گفت: در اين ميان برقراري ارتباط ميان سلول‌هاي بالج فوليكولي مو با سلول‌هاي مزانشيمي پاپيلاي درم پوست، اهميت دارد.
عضو هيات علمي گروه آناتومي دانشگاه علوم پزشكي تهران ادامه داد: سابقه استفاده از انواع سلول‌هاي بنيادي به سال 1970 باز مي‌گردد كه اولين بار تحقيقات بر روي سلول‌هاي بنيادي كراتينوسيدهاي مربوط به پوست انجام شد و در سير مطالعات به سلول‌هاي بنيادي موجود در غلاف مو و بالج پي بردند.
وي با اشاره به توانمندي سلول‌هاي بنيادي موجود در بالج فوليكول مو گفت: اين سلول‌هاي بنيادي قابليت‌هاي بسياري از جمله تبديل شدن به مو، پوست، غده چربي، سلول‌هاي عضلاني و نوروني را دارند كه در مطالعات و كشت‌هايي كه در محيط آزمايشگاه صورت مي‌گيرد، بيشتر با پتانسيل اين سلول آشنا مي‌شويم.
نوبخت در ادامه تشريح فرايند اجراي اين طرح اظهار كرد: در ادامه مراحل، با استفاده از ساير فاكتورهاي رشد، زمان تبديل «سلول‌هاي بنيادي بالج فوليكول مو» به نورون را به 12 روز رسانديم كه تنها دو روز با زمان مد نظر ما فاصله دارد.
عضو هيات علمي گروه آناتومي دانشگاه علوم پزشكي تهران ادامه داد: اين تكنيك براي ترميم زخم‌ها در ضايعات ناشي از سوختگي و ديابت به ويژه زخم پاي ديابتي بسيار مهم است.
وي با تاكيد بر اهميت مسائل اخلاقي در حوزه سلول‌هاي بنيادي افزود: متاسفانه در برخي موارد به اين مهم آن چنان كه بايد، اهميت داده نمي‌شود و برخي گروه‌هاي مطالعاتي از همان ابتدا سعي مي‌كنند نتايج مطالعات خود را بر روي نمونه‌هاي انساني آزمايش كنند.
نوبخت افزود: اجراي طرح‌هاي تحقيقاتي سلول بنيادي بر روي انسان، مستلزم انجام مطالعات گسترده و وسيع در فاز حيواني است و بايد پس از بررسي‌هاي اخلاقي و اطمينان از نتيجه، اجرا شود تا علم و نتايج مطالعات نيز زير سوال نرود.
وي در گفتوگو با ايسنا تصريح كرد: از ابتدا كه اين پروژه كليد خورد بر روي نمونه حيواني «رت» فعاليت كرديم و پس از اطمينان از نتايج فعاليت‌ها در فاز حيواني آن را بر روي نمونه انساني و ضايعات پوستي ناشي از سوختگي و ديابت اجرا خواهيم كرد.
نوبخت خاطرنشان كرد: تاكنون هشت مقاله از اين طرح در نشريات بين‌المللي به چاپ رسيده يا در قالب سخنراني در كنگره‌هاي بين‌المللي ارائه شده است.
وي همچنين از ثبت داخلي اين طرح خبر داد و گفت: با وجودي كه نتايج اين مطالعات در قالب مقاله و سخنراني منتشر شده، اما تمام اين مطالعات به صورت پايلوت است و بايد براي ورود به فاز انساني از نتايج مطمئن شويم.
نوبخب ارتباط ميان دانشگاه و مراكز تحقيقاتي ايران را ناكافي دانست و گفت: پروژه‌هاي دانشگاه‌ها غالبا مقطعي است كه اين دو مساله از مشكلات جامعه علمي و تحقيقاتي ما است.