شریف مرادی، دارای دکتری زیست شناسی تکوینی و عضو هیات ‌علمی پژوهشگاه رویان در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان به معرفی موضوع سرطان مری و اهمیت بررسی آن پرداختند و در این خصوص تصریح کردند که سرطان مری عبارت‌ است‌ از رشد بافت‌ سرطاني‌‌ كه‌ طی آن سلول‌ها بدون‌ كنترل‌ شروع‌ به‌ تقسيم‌ مي‌كنند. سرطان مری یکی از بیماری‌های شایع در جهان است، متاسفانه در ایران نیز سرطان مری و سایر سرطان‌های گوارشی شیوع و مرگ و میر بالایی دارند، این نوع سرطان از نظر میزان شیوع و مرگ و میر جزء 7 سرطان اول کشور است، میزان ابتلا به این بیماری به ویژه در شمال‌غربی و شمال و غرب کشور بالاست که از عوامل دخیل در ایجاد این بیماری می‌توان به چای لبسوز، چاقی، دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی اشاره کرد.

سرطان مری دو نوع دارد

مرادی در ادامه به انواع این سرطان و دلایل ایجاد این بیماری اشاره کردند، اگر مری را به سه قسمت تقسیم کنیم، دوسوم ابتدایی آن از نوع سنگ فرشی است و یک سوم انتهایی آن از نوع آدنوکارسینوما است. ریفلاکس معده یا سوزش سردل یکی از عوامل خطرساز برای ابتلاء به آدنوکارسینوم‌ها است، زیرا ضمن ابتلا به این بیماری، محتویات اسیدی معده وارد مری شده و سبب تغییر پوشش مری به سمت سرطانی شدن می‌شود. البته این بدین منظور نیست که هرکس سوزش سرمعده دارد دچار سرطان مری می‌شود ولی افرادی که به صورت مزمن سوزش سرمعده بیشتری دارند احتمال ابتلاء به سرطان در آنها بیشتر است. لازم به ذکر است که سرطان مری از نوع سنگ فرشی حدود80%  موارد ابتلاء به سرطان را در دنیا و ایران به خود اختصاص داده است.

روش‌های پیشگیری از این بیماری:

مرادی در خصوص روش‌های پیشگیری از این بیماری افزودند، هنوز در جهان روش پیشگیری مدونی برای این بیماری نداریم اما توصیه‌هایی که در همه جا انجام می‌شود: عدم استعمال دخانیات، عدم استفاده از چای لبسوز، کنترل چاقی، درمان سوزش سرمعده است و نیز جلوگیری از مزمن شدن بیماری است. در واقع جلوگیری از این عوامل خطرساز ، باعث پیشگیری از ابتلاء به این بیماری می‌شود.

روش‌های درمانی موجود برای این بیماری

در حقیقت سایر روش‌های درمانی مانند پرتودرمانی یا رادیوتراپی و یا جراحی، زمانی جوابگو هستند که هنوز سرطان متاستاز نداده باشد ولی اگر متاستاز داده باشد لازم است که فرد شیمی درمانی کند، که خود شیمی درمانی لازمه این است که آیا فرد می‌تواند این همه شیمی درمانی را تحمل کند یاخیر؟ درمان بعدی ایمونوتراپی هست که برای سرطان معده و به خصوص مری هم انجام می‌شوند. ولی این رویکردها علی رغم موثر بودن هنوز نتوانسته‌اند برای درمان موفق باشند زیرا این حجم از مرگ و میر در اثر ابتلاء به سرطان مری نشان از اثربخش نبودن این روش‌ها است.

کدام ناحیه از بافت تومور هدف مطالعه شما است؟

مرادی در پاسخ به این سوال تشریح کردند که در مرحله اول ما دنبال دارویی بودیم که بتواند سرطان مری را محدود کند و در نتایج آزمایشگاهی نیز مشاهده کردیم که با توجه به اینکه دارو کلون‌زایی سرطان مری را کاهش می‌دهد و چون این فرایند کلون‌زایی توسط توده توموری از سلول‌های بنیادی سرطانی پیش می‌رود این دارو با کاهش چشمگیر تکثیر سلول‌های بنیادی سرطانی توانسته است رشد بافت توموری را سرکوب کند.

آیا رویکردهای ترکیبی درمانی برای درمان این نوع سرطان موثر است؟

رویکردهای ترکیبی خیلی بهتر است به شرط اینکه ترکیب خوب انتخاب گردد، مشاهده‌ای که ما داشتیم این بود که خود دارو به تنهایی توانسته است موفق عمل کند، ولی در مطالعه‌ای که در همین راستا داشتیم مشاهده کردیم که ترکیب این دارو به همراه یک فاکتور مهارکننده سرطان اثر مهاری خیلی قوی‌تری داشته است، بنابراین اگر این ترکیب در فاز حیوانی هم جواب دهد می‌توان امیدوار بود که این ترکیب را وارد فاز کارآزمایی بالینی هم کرد.

انتخاب رویکرد مولکولی اولیگونوکلئوتید RNAi

مرادی در ادامه دلیل برتری انتخاب رویکرد گروه خود را توضیح داده و افزودند در ایران ما مدل‌های حیوانی سرطانی مختلف ندارم چون هم هزینه نگهداری وهم شرایط تولید آنها بالاست، بنابراین بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر باید رویکردهای مولکولی جدیدی وجود داشته باشد که ضمن اینکه بتوانیم به ایمنی و اثربخشی بالاتری برسیم، عوارض کمتری نیز داشته باشند چون به عنوان مثال شیمی درمانی کلا عوارض است بعد اینکه شاید اثربخش هم باشد، بنابراین رویکردهای مولکولی جدید مختلفی وجود دارد ولی رویکردی که گروه ما دنبال کرده است، استفاده از اولیگونوکلئوتیدها از جمله RNAi  است، که این خود شامل siRNAi و میکرو RNAi می‌باشد . درواقع ما یک دارویی را به کار می‌بریم که سبب تحریک این RNAi شده و در نهایت سبب می‌شود که سلول‌های سرطان مری که به این مسیر حساس هستند به واسطه تیمار دارویی ما مهار شوند و در نهایت نیز کشته شوند.

در کدام مرحله تحقیقاتی هستید؟

ما اثر این دارو را ابتدا در فاز آزمایشگاهی بررسی کردیم و مشاهده کردیم که دارو می‌تواند سرطان مری را هم از نظر تکثیر، زنده‌مانی، کولون زایی و هم تهاجم و مهاجرت مهار کند، بنابراین با مشاهده این نتایج دلگرم کننده، تحقیقات را توسط دانشجوی بعدی وارد بررسی حیوانی کردیم. و در مرحله حیوانی و استفاده از مدل‌های موشی سرطانی نیز مشاهده کردیم که این دارو می‌تواند سرطان را در حیوان سرکوب کند. در ادامه باتوجه به هزینه بالای تولید و نگهداری مدل‌های موشی و البته برای پیشبرد سریعتر کار زمانی را صرف تولید موش‌های مدل‌ سرطانی کردیم. برای تولید مدل موشی ما از تزریق سلول‌های سرطان مری به زیر پوست موش استفاده کردیم و در کار دیگری نیز سلول‌های سرطانی را داخل خون موش تزریق کردیم تا ببینیم آیا تومور به بافتهای دیگر میرود یا خیر. این مدل‌های موشی مدل‌های قابل قبولی هستند اگر چه مدل‌های قویتری نیز در دنیا هستند که اگر بتوانیم با همکاری بین‌المللی این کار را محقق کنیم مایل هستیم اثر دارو را روی موش‌های مدلی تست کنیم که خود حیوان دارای توده توموری باشد، که اگر داروی ما موثر باشد خیلی می‌توان به اثرگذاری بالای این دارو امیدوار بود.

مشابه این دارو در جاهای دیگر هم وجود دارد؟

این دارو برای اولین بار در مرکز سرطان MD اندرسون برای سرطان ریه کار شده است و چون ما در حوزه میکرو RNAi کار می‌کردیم و با این دارو آشنا بودیم بنابراین تصمصم گرفتیم اثر این دارو را بر روی سرطان مری بررسی کنیم.

سخن آخر

مرادی در آخر فرمودند، ما به دنبال این هستیم که این طرح را پیش ببریم تا امید به درمان آن وجود داشته باشد و بتوانیم به یک ابزار درمانی یا کیت تشخیصی برسیم، ولی طبیعتا برای پیش برد کار و اتمام فاز حیوانی و رسیدن به کارآزمایی بالینی این پروژه هزینه‌های زیادی می‌طلبد، بنابراین لازم است از پروژه‌هایی که جواب می‌دهند و امید دهنده هستند، حمایت شود برای این کار لازم است دولت بودجه مشخص شده بیشتری به پژوهش اختصاص بدهد تا بتوان کار را با دقت و سرعت و کیفیت بالاتری به مرحله درمانی برسانیم، زیرا در آینده کارهای پژوهشی نوین مبنای درمان‌ بیماری‌ها هستند.

پایان مطلب/.